Dertigduizend demonstranten op Malieveld voor goed pensioenstelsel op 30 mei jl. (Foto: Manifest\PR)
Wil vander Klift
De periode waarin we leven is er een van verwarring. Eigenlijk op alle belangrijke punten. Ideologisch, economisch, moreel, mondiale ontwikkelingen, etc. Tijdens zo'n periode wordt een communistische partij van twee kanten bedreigd. Door radicalisme aan de ene kant en door dogmatisme/sectarisme aan de andere. Beide het gevolg van het verschil tussen de tegenstrijdige, verwarrende realiteit en de (theoretische) opvattingen over de (on)mogelijkheden om die werkelijkheid te veranderen in het voordeel van de werkende klasse.
Voor sommigen duurt het allemaal te lang, anderen overstijgen de vermoeiende werkelijkheid liever door in theoretische bespiegelingen die niet aan de werkelijkheid zijn getoetst, te vervallen. Gelijk hebben, maar niet op het juiste moment, de goede plaats en de juiste persoon. Voetballers hebben voor deze compexe werkelijkheid de term 'de bal is rond' bedacht. Er spelen ook altijd toevalligheden een rol. Flexibiliteit en aanpassingsvermogen aan de veranderende werkelijkheid zijn daarom belangrijke voorwaarden om met gelijk hebben om te gaan, waarbij overigens ook dat gelijk hebben met de nodige voorzichtigheid moet worden behandeld, want je kunt ook geen gelijk hebben.
Het zoeken naar de juiste weg is onder deze omstandigheden lastig. Lang niet elke vernieuwing is ondoordacht of onjuist; veel van de gedurende lange tijd in in strijd verworven opvattingen zijn achterhaald of onbruikbaar. Blijft over het voortdurend zoeken naar steeds weer nieuwe balansen die een antwoord geven op de vraagstukken van de nieuwe tijd en veranderende omstandigheden. Een dialectisch proces dus. Dit proces ontspoort echter als er geen ankers zijn die het proces kunnen kaderen. Zo'n anker is het marxisme-leninisme. Lenin noemde het proces van vernieuwing een proces van voortdurende toetsing door studie aan de nieuwe situatie, zowel qua tijdperk, als van (steeds veranderende) maatschappelijke omstandigheden.
Eén van de verworven inzichten is dat er geen blijvende verbeteringen voor de arbeidersklasse zullen zijn binnen het kapitalisme. de slogan 'Socialisme of Barbarij' werd lang geleden gemunt, maar geldt vandaag meer dan ooit. Er bestaat geen derde weg.
Dat heeft de SP bijvoorbeeld de laatste decennia ervaren. Het gaat niet om strategische of tactische handigheidjes, niet om papieren strijdbaarheid of actionistische kretologie, niet om bescheidenheid of om meer of minder zichtbaar zijn. Ook is het onjuist om te beweren dat alles afhangt van bondgenootschappen. Die heb je immers ook in tal van soorten en maten. Soms moet je iets onder bepaalde omstandigheden alleen doen, onder andere omstandigheden juist weer wel samen. Uiteindelijk gaat het om een heldere en juiste politiek-ideologische koers.
De SP moet niet alleen socialer worden maar vooral socialistischer. Het gaat niet om concessies doen, maar om de vraag hoe je de strijd voor een socialistiche maatschappij verbindt met het overkomen van de talloze praktische drempels die zo'n koers in de praktijk zal tegenkomen, zonder de koers steeds opnieuw voor een andere in te ruilen. Moeilijk genoeg, toonde ook de laatste film - overigens ook zonder duidelijk perspectief, gevangen als hij is in zijn voorkeur voor de Democratische Partij - van Michael Moore, Fahrenheit 11/9, waarin hij op zijn befaamde wijze liet zien hoever de gevestigde heersende macht gaat in het behouden van die macht.
Geen reformisme, noch opportunisme, maar ook geen onrealistisch radicalisme dus. Wel doorzettingsvermogen en verbindingen zoeken met de talloze groepen die zich verzetten tegen die heersende machten. Zeggen dat een koers al twee keer niet heeft gewerkt en dat het dus anders moet is als beweren dat na regen zonneschijn komt.
Het is echter ook niet genoeg om te beweren dat een antikapitalistische politiek nodig is. Wat betekent een fundamentele kritiek? Zulke gespierde taal leidt tot dwaalwegen. Antikapitalistische slogans met behoud van het kapitalisme leiden tot illusies. Antikapitalistische opvattingen moeten in de praktijk hand in hand gaan met strijd tegen dat kapitalisme en voor het socialisme. Het gaat niet om uitwassen van het kapitalisme of over vormen van kapitalisme. Antikapitalisme mag niet blijven hangen in zoeken naar verbeteringen van het kapitalistische systeem, en dan blij zijn met wat kapitalistische toegevingen van tijdelijke aard.
Dat systeem moet verdwijnen, daaraan moet worden gewerkt. De SP is niet het slachtoffer van grootheidswaan, maar van gebrek aan een juiste en standvastige socialistische koers. Jammer dat een partij met zoveel leden, geld en posities in het land zijn naam zo weinig eer aan doet. Voor de PvdA, de traditionele sociaaldemocratische partij, gelden dezelfde wetmatigheden, waardoor ook die partij heen en weer wordt geschud. Soms een beetje groei, dan weer voortgaand verlies. Die partij heeft echter een langere traditie en heeft een bredere internationale basis.
Tijdens de uitslagen van de verkiezingen vond er in Groningen opnieuw een heftige aardbeving plaats. In Groningen wordt getoond wat halfslachtige politiek is. Waarom wordt zo'n Wiebes samen met de rest van het kabinet niet gewoon naar huis gestuurd? Ze blijven liegen en bedriegen omdat ze betaald en gestuurd worden door het grootkapitaal. In Groningen is al jaren zichtbaar dat er met tussenmaatregelen, met consessies niet te winnen valt.
Uiteraard valt er het nodige te winnen in die strijd. Imposant was ook de demonstratie op het Malieveld op 30 mei jl. Dertigduizend demonstranten. Dat hebben we allang niet meegemaakt. Fantastisch. Maar waar zijn de slogans voor een andere regering, voor de noodzaak van (her)collectivering in plaats van verdergaande privatisering? Wanneer gaat er een politieke staking komen tegen dit systeem van uitbuiting? Wanneer wordt de pensioenstrijd breed en ongedeeld? Wanneer wordt strijd geleverd tegen het kapitalistische systeem van verdeel en heers? We zullen de komende periode hoe dan ook meer en kwalitatief beter verzet tegen de heersende klasse meemaken.