Desinvestering en rechtvaardige transitie

i-009-014.jpg
Vlaggen van de PVDA-B en het protestbord tijdens klimaatprotest in Warschau in 2013. (Foto: 360org/Flickr/by-nc-sa)
i-009-013.jpg
Kolenmijnbouw in Garzweiler II in Duitsland. Het levert bijna geen banen meer op, omdat het extreem gerationaliseerd is. Het vernietigt wel het milieu. (Foto: Picmasta/Flickr/cc/by-nc-sa)

Desinvestering uit de fossiele industrie en rechtvaardige transitie

Wiebe Eekman

We zitten met een financiële koolstofbubbel. De Europese Groenen gaven een rapport uit. In de Europese Unie is een dikke duizend miljard euro geïnvesteerd in de ontginning en bewerking van fossiele brandstoffen. Door pensioenfondsen 260 á 330 miljard; door banken 460 á 480 miljard; door verzekeringsmaatschappijen 300 á 400 miljard.

Het IPCCi herhaalt het regelmatig: Om met twee kansen op drie, de wereldwijde opwarming van het klimaat onder de 2ºC te houden, mag over de jaren opgeteld, en wereldwijd, maximaal 2900 gigaton CO2 of equivalent aan broeikasgassen uitgestoten worden.

De cijfers...

Van dat mondiaal 'koolstofbudget' is tussen 1870 en 2011 al 1900 gigaton opgebruikt. Blijft een 1000 gigaton over voor alle komende jaren. Als we verder blijven gaan zoals we bezig zijn is dat in 20 á 30 jaar volledig opgebruikt. De gekende voorraden aan steenkool, aardolie en aardgas zijn vijf maal groter dan dit koolstofbudget toelaat. Van de gekende voorraden zou dus 80 procent om klimaatredenen nooit ontgonnen mogen worden. En zeker nooit opgebrand. Maar met deze steenkool en aardoliereserves wordt gespeculeerd op de beurzen.

De campagne...

Vanuit Lima riepen heel wat sociale organisaties al in december op om een halt toe te roepen aan het kortetermijndenken en de graai-logica van mijnbouw en oliewinning. Ngo's zoals 350.org riepen Valentijnsdag, 14 februari, uit tot wereldwijde actiedag voor desinvestering uit de fossiele industrie: Global Divestment Day. In Nederland wordt dat opgenomen door Fossiel Vrij.Nl. Wereldwijd worden acties georganiseerd opdat pensioenfondsen, banken, verzekeringsmaatschappijen, universiteiten en lokale gemeenten hun investeringen in de fossiele industrie zouden terugtrekken. In Engeland en Nederland gaat het vooral om de pensioenfondsen. In Frankrijk en België vooral om de holdings Paribas en Société Générale.

Het moet stilletjes aan duidelijk worden dat elke verdere investering in fossiele ontginnings- en verwerkingsindustrie het steeds moeilijker maakt om het klimaatprobleem in de hand te houden. Het moet duidelijk worden dat dit volledig ongewenst tot onfatsoenlijk is. De druk van de bevolking in deze campagne moet het gemakkelijker maken om tot een beter akkoord te komen in Parijs, einde dit jaar.

Naar 100% hernieuwbare energie in 2050, ten laatste...

Ook het Internationaal Vakverbond staat achter deze eis. Maar hoe pakken we het aan? Hoe dan ook, willen we dat dit sociaal rechtvaardig gebeurt. De zwarte ellende die gepaard ging met de sluiting van de mijnen in België en Nederland, met de sluiting van de staalbedrijven, met de sluiting van de scheepswerven, de autoassemblage, de glasindustrie, de textiel... We zijn het nog niet vergeten. De beloofde reconversie, bleef meestal uit. Hele gemeenschappen vallen uit elkaar. Mensen komen in armoede terecht.

Tegen 2050 zou de uitstoot van broeikasgas nul moeten zijn. Om onze achterstand van de laatste jaren op te halen zullen we ook nog actief CO2 uit de atmosfeer en uit de oceaan moeten halen. Dat betekent alvast een moratorium op elke nieuwe ontginning en op het zoeken naar nieuwe olie en aardgasbronnen. Dat betekent een onmiddellijk stoppen van alle 'onconventionele' bronnen zoals schaliegas en teerzanden. Ook een onmiddellijk stoppen van boringen in de Noordelijke IJszee en dergelijke. Geen uitbouw van bijkomende havens voor steenkooloverslag. Verbod op bouwen van nieuwe steenkoolcentrales.

Het gebruik van steenkool is het eerste dat gestopt moet worden, want dat is de meest vervuilende fossiele energiebron. Aardgas kan nog als overgangsmaatregel. Heel wat aardgasinstallaties kunnen later nog omgebouwd worden voor het gebruik van synthetisch gas en biogas. Uiteraard zal er tegelijk zwaar geïnvesteerd moeten worden in verbetering van energie-efficiëntie. In hernieuwbare energiebronnen met al het bijhorende. Het is een gelegenheid om de organisatie van de hele maatschappij te overdenken en te verbeteren.

Voor rechtvaardige transitie en waardig werk...

Vanaf 2010 strijden de vakbonden voor het binnenbrengen van deze begrippen in de milieu-en klimaatbeweging. 'Rechtvaardige transitie' en 'waardig werk' heeft vele aspecten, die wij graag ondersteunen. Voor het omturnen binnen de bedrijven zelf van vuile productiemethodes naar klimaatzuivere. Met een intensieve participatie van de werknemers zelf en hun vakbonden in het proces van omschakeling. Met een behoud van loon en rechten.

Voor het intensief aanleren van de nieuwe technische vaardigheden. Met waarborg in de nieuwe werkplaatsen op een fatsoenlijk loon, eerbiedigen van goede werkomstandigheden en erkennen van de vakbondsrechten. Voor grote investeringsprogramma's in de omschakeling naar hernieuwbare energie, betere urbanisatie, openbaar vervoer, vracht op spoor en schip, enzovoorts... Met betrekken van de lokale gemeenschappen en de vakbonden in het uitstippelen van de plannen.

Voor sociale bescherming, onbeperkt in de tijd, voor allen die hun werk zouden verliezen omwille van omschakeling naar milieuvriendelijker economische activiteit. Sociale bescherming, dat betekent een waarborg op fatsoenlijk inkomen en sociale rechten. Ook hier een nauwe betrokkenheid van de vakbonden. Strijd voor het behoud van een openbare sociale zekerheid voor iedereen.

Artikel Manifest 2015 5 februari