Zeven stromingen

6. 'Traditioneel' marxisme

'Mao's flag' is het medium dat het 'traditioneel' marxisme vertegenwoordigt. Het is een website die opent met de uitroep 'Hijs Mao Zedong's vlag'. Veel kaderleden van de partij maar ook niet-leden en wetenschappers werken eraan mee. Tot de belangrijkste vertegenwoordigers van het 'traditioneel' marxisme rekenen we onder anderen Li Chengrui, voormalig directeur van het Nationaal Bureau voor Statistiek en Bai Yang. 'Verdedig Mao Zedong's vlag' kan gezien worden als het manifest van het 'traditioneel' marxistische gedachtegoed.

De belangrijkste uitgangspunten ervan zijn:

Op de eerste plaats moeten Mao Zedong's ideeën weer de status van richtsnoer krijgen. Aan de basis hiervan staan de verdediging van de grondwet en de partijconstitutie voor de bevolking. Van de vier basisprincipes is het volgen van Mao Zedong's gedachtegoed het voornaamste. Dit is de basis van het bestaan van de Chinese communistische partij en de Volksrepubliek China; het is tevens de basis waarop het land geregeerd en beter gemaakt wordt en een bron van vernieuwing en ontwikkeling.

Op de tweede plaats moeten Mao Zedong's latere jaren eerlijk geëvalueerd worden. Dit was volgens de 'traditioneel'-marxisten de meest glorierijke periode, de tijd waarin een grote marxist besloot om zijn hele leven in dienst te stellen van de bevolking en de strijd voor het communisme. Het fundamentele probleem met een waardeoordeel van Mao Zedong in zijn latere jaren is een feitelijke, realistische en onpartijdige evaluatie van de Culturele Revolutie die begonnen en geleid werd door voorzitter Mao.

Dit is een belangrijke politieke taak waaraan onze partij zich niet kan en mag onttrekken. Als gevolg van een aantal enorm complexe omstandigheden beging de Culturele Revolutie de grote fout om 'alles omver te werpen' tijdens een 'totale burgeroorlog'. De uitgangspunten en de geest van de Culturele Revolutie beschouwen de 'traditioneel'-marxisten als volkomen juist.

Op de derde plaats moeten voorzitter Mao en zijn gedachtegoed uitgebreid bestudeerd en krachtig gestimuleerd worden. Deng Xiaoping benadrukte ten zeerste dat het nieuwe China niet zou bestaan zonder voorzitter Mao en dat verschillende generaties al opgevoed zijn aan de hand van Mao Zedong's gedachtegoed. De 'traditioneel'-marxisten stellen dat we de ideeën van Mao Zedong van generatie op generatie hoog in het vaandel moeten houden. Sinds de negentiger jaren echter verslapt de aandacht voor voorzitter Mao en zijn ideeën steeds meer.

Op de vierde plaats moet het demoniseren van Mao Zedong fel bestreden worden. In de ogen van voorzitter Mao is het volk god, terwijl voorzitter Mao in de harten van het volk de rode zon is. Ondanks het volkomen negeren van Mao's latere periode in de maatschappij de afgelopen dertig jaar ontstaat er onder de bevolking telkens weer een nieuwe golf van 'Mao-koorts' waarbij op diverse manieren activiteiten ter ere van voorzitter Mao georganiseerd worden. Sommige delen van de zogenaamde elites bestrijden deze uitingen van de publieke opinie steeds weer. Zij reageren telkens met het opnieuw demoniseren van voorzitter Mao, met name Li Rui en Yuan Tengfei.

De positieve betekenis van het 'traditioneel' marxisme ligt in zijn felle kritiek op een aantal onjuiste ideeën, met name het neoliberalisme, het democratisch socialisme en het eclectisch marxisme. Sommige vormen van kritiek, vooral van hen die de Culturele Revolutie verdedigen gaan echter te ver. Het bekritiseren en beschimpen van de massa's lijkt hun voornaamste methode. Bovendien zijn oudere wetenschappers niet bijzonder bedreven in het beoordelen van zowel binnen- als buitenlandse literatuur. Vandaar dat hun geschriften een teveel aan kritiek en een gebrek aan vernieuwing bevatten.

7. Innovatief marxisme

De bekendste wetenschapper van het innovatief marxisme is de beroemde econoom Liu Guoguang, voormalig vicevoorzitter van de Chinese Academie voor Sociale Wetenschappen waaraan hij nu als speciaal adviseur verbonden is. Zelf word ik ook beschouwd als een vertegenwoordiger van deze stroming. De fundamentele richting en de theorie van het innovatief marxisme sluiten aan bij die van het centraal comité van de CPC.

Ten eerste: op het gebied van het leidende principe benadrukt het innovatief marxisme de leidende positie van het marxisme in China. Natuurlijk verschilt de formulering van de leidende ideologie in verschillende socialistische landen, Ho Chi Minh's gedachtegoed in Vietnam verschilt van José Martí's geschriften op Cuba en de Juche-ideologie in de Democratische Volksrepubliek Korea. Volgens mij zou de formulering van de leidende ideologie in China tot één zin teruggebracht moeten worden: marxisme-leninisme met een plaatsgebonden Chinees karakter. Dit in plaats van een eindeloze opsomming die door wetenschappers alleen maar belachelijk gemaakt wordt.

Op de tweede plaats: in termen van het politieke systeem sluit het innovatief marxisme aan bij de leiding van de politieke partij van de werkende klasse in China. In naam van het socialisme moet China zich achter de Communistische Partij als natuurlijke voorhoede van de werkende klasse, het principe van het democratisch centralisme en de leiding van de communistische partij scharen. De samenwerking tussen verschillende partijen en het politieke consultatiesysteem onder leiding van de communistische partij in zijn huidige staat is een vorm van democratisch centralisme, wat het fundamentele organisatorische principe is voor de communistische partij en het land dat zij bestuurt. Het is tevens het politieke criterium voor het correct onderhouden van de verhoudingen binnen en buiten de partij.

Ten derde: wat het economisch systeem aangaat dringt het innovatieve marxisme aan op een dominante positie van het publieke eigendom van de productiemiddelen in China. Het essentiële verschil tussen het socialisme en het kapitalisme in de economische structuur ligt in het maatschappelijk eigendom van de productie. De dominantie van het publieke eigendom die zowel kwalitatief als kwantitatief de bovenhand heeft is onmisbaar voor de totstandkoming van een sterk land, voor de opbouw van het socialisme en voor de verbetering van de levensstandaard van onze bevolking. Deze dominantie vormt de economische basis van socialistische aard voor de politieke bovenbouw van de communistische partij.

Op de vierde plaats, voor wat betreft het uiteindelijke doel: innovatieve marxisten stellen dat China trouw moet zijn aan zijn socialistische wezen en principes. Er moet gestreefd worden naar de vrijmaking en ontwikkeling van de productiekrachten en naar het afschaffen van uitbuiting en polarisatie.

Zodoende kan er gemeenschappelijke welvaart tot stand komen en kan uiteindelijk het communisme gerealiseerd worden dat gebaseerd is op socialisme, met een enorme vooruitgang in de productiekrachten. Het is een lang proces dat een historische evolutie en vernieuwingen van het systeem behelst.

'Studies on Marxism' en 'Marxism Digests' zijn de tijdschriften die de visie van het innovatieve marxisme naar buiten brengen. Vooral 'Marxism Digests' richt zich op de theoretische uitgangspunten van het innovatieve marxisme. De website 'Marxism Research Network' verschaft ook een goed inzicht in de theoretische dynamiek van het innovatieve marxisme.

Volgens mij moet theoretische vernieuwing, onderzoek en de Chinese besluitvorming uiteindelijk gebaseerd zijn op de binnenlandse situatie, waarbij wel rekening gehouden moet worden met de 'toestand in de wereld'. De juiste volgorde van de besluitvorming, of dit nu gaat over de openstelling, de hervormingen of andere belangrijke terreinen waarop China zich ontwikkelt zou als volgt moeten zijn: op de eerste plaats een begrip van de binnenlandse en de internationale situatie, vervolgens het uitwerken van de details en tenslotte het testen of ten uitvoer brengen van het beleid. Als deze volgorde omgekeerd wordt, bijvoorbeeld wanneer de tests alleen in theorie worden uitgevoerd of wanneer politici alleen maar zogenaamde tests doen die hun eigen overtuiging moeten bevestigen zal deze besluitvorming zonder verwijzing naar de wet- en regelgeving vaak schadelijke effecten hebben op daaropvolgende implementatie.

Kortom: de vernieuwing van het marxisme in China zou een 'allesomvattende innovatie' moeten zijn die trouw is aan het fundamentele principe van 'marxisme als basis', het nationaal erfgoed als wortel en westers denken als gereedschap, waarbij de internationale situatie in aanmerking genomen moet worden en de status van de CPC centraal staat.

Om de visie van het innovatieve marxisme en de terreinen waar het een belangrijke rol kan spelen verder te verduidelijken benadrukken we dat de richting van het socialisme en zijn wetenschappelijke ontwikkeling in de 21e eeuw zich moet richten op de ontwikkeling en perfectionering van het 'institutioneel systeem':

Ten eerste, voor wat de opbouw van het economisch systeem betreft: het socialisme met een Chinees karakter houdt in dat het basissysteem zodanig verbeterd moet worden dat het publieke eigendom een dominante positie moet houden en dat het vergezeld moet gaan van verschillende andere vormen van eigendom. Om Deng Xiaoping te parafraseren, het wezenlijke verschil tussen socialisme en kapitalisme op het terrein van de economie ligt in de maatschappelijke eigendomsstructuur van de productiemiddelen. De dominantie van het publieke eigendom die zowel kwalitatief als kwantitatief voordeel biedt, in de vorm van een krachtige economie in handen van de staat en een coöperatieve economie spelen een cruciale rol in de opbouw van een krachtig land, van het socialisme en voor de verbetering van de levensstandaard van de bevolking. Daarom vormt zoals Jiang Zemin stelde het publieke eigendom de economische basis van het socialisme; dit moet het uitgangspunt zijn voor de CPC als bovenbouw.

Hoewel het als gevolg van de onderontwikkelde staat van de productiekrachten voor China momenteel onmogelijk is om een volledig publiek eigendom van de productiemiddelen te realiseren, moet het land trouw blijven aan de dominante positie van het publieke eigendom. Tegelijkertijd moet er variëteit aangebracht worden in de private economie. Alleen dankzij een dominante positie van het publieke eigendom onder de voorwaarden van een markteconomie kan het systeem van inkomens- en welvaartsverdeling daadwerkelijk verbeterd worden, op een manier die gedomineerd wordt door verdeling naar arbeid. Zo kunnen welvaart, gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid bereikt worden en kan het op de bevolking gerichte wetenschappelijk ontwikkelingsconcept doorgang vinden. Dit alles zal zorgen voor de economische basis voor een participatiedemocratie en voor het bereiken van een robuuste en snelle economische en sociale ontwikkeling.

Op de tweede plaats, wat het politieke systeem aangaat moet het socialisme met een Chinees karakter het systeem van 'drie elementen' en 'vier lagen' verbeteren. Dit houdt in dat er ingezet moet worden op de organische eenmaking van de drie elementen, zijnde:

Dit houdt tevens in de handhaving en de verbetering van:

Zodoende kan de verbetering van binnenuit en de ontwikkeling van het politiek systeem voortgezet worden. Tevens wordt zo de democratische dictatuur door de bevolking en de participatiedemocratie die zij belichaamt geconsolideerd.

Omwille van het socialisme moet China zich scharen achter een communistische partij als voorhoede van de werkende klasse, achter het principe van het democratisch centralisme en achter de leiding van de communistische partij. Hoewel ze zich geconfronteerd ziet met een nieuwe wetenschappelijke en technologische revolutie is de werkende klasse nog steeds de vooruitstrevende vertegenwoordiger van de productiekrachten en de belichaming van de verbeterde productieverhoudingen. Het is de werkende klasse die nog steeds de historische missie heeft om het kapitalisme omver te werpen en om het socialisme en het communisme op te bouwen. Ook nu er een variëteit van sociale klassen en lagen ontstaat die naast elkaar bestaan moet de communistische partij haar status als voorhoede van de werkende klasse handhaven en ze moet volledig op de werkende klasse kunnen rekenen.

Het huidige systeem van samenwerking tussen meerdere partijen en van politieke consultatie onder leiding van de communistische partij is een vorm van democratisch centralisme die essentieel is voor de fundamentele organisatorische principes en instituties voor de communistische partij en het land dat zij bestuurt, ook als politiek criterium om de verhoudingen binnen en buiten de partij goed te houden.

Ten derde, met betrekking tot het culturele systeem: het socialisme met een Chinees karakter zal het systeem van socialistische basiswaarden met het marxisme als zijn kern verbeteren. Het systeem zal in staat gesteld worden om een variëteit aan maatschappelijke ideeën en praktijken in goede banen te leiden en om de culturele ontwikkeling en de welvaart te bevorderen. Als wetenschappelijke wereldbeschouwing en methodologie vormt het marxisme de theoretische basis van de socialistische beweging. Het moet de praktische leidraad zijn voor het socialisme met een Chinees karakter. Om als leidraad te kunnen dienen moeten we de universele principes van het marxisme combineren met de huidige Chinese realiteit. Zo kunnen we nieuwe situaties analyseren, nieuwe ervaringen opdoen en nieuwe problemen aanpakken. Het marxisme is een wetenschappelijk systeem dat zich openstelt voor andere ideeën en dat zich voorwaarts begeeft samen met de ontwikkeling van de kennis en de praktijk. Het marxisme heeft een krachtige en blijvende theoretische levenskracht en is een praktische leidraad.

Op de vierde plaats, over de opbouw van het sociaal systeem: het socialisme met een Chinees karakter zal het systeem van 'één structuur, drie interacties en vier mechanismen' verbeteren. Allereerst vereist de opbouw van een socialistische harmonieuze samenleving de verbetering van de sociale managementstructuur, waarbij de leiding van de partijcomités en de regering, steun van buiten de regering en participatie van de bevolking een belangrijke rol spelen [7]. Tevens moeten we het bestuurlijke systeem onder leiding van de partij vernieuwen om de verbinding tussen het bestuur en de samenleving en die verbinding tussen de regering en de sociale autonomie te bevorderen om zodoende wetenschappelijke en effectieve mechanismen te vormen die de verschillende belangen, verlangens, conflicten, bemiddelingspogingen en de bescherming van de rechten coördineren.

Omdat het socialistisch democratische systeem nog niet perfect is moeten we erop wijzen dat een aantal mensen zonder begrip van het socialisme het kapitalisme graag gelijkstelt met democratie en het socialisme met autocratie. Als wij alleen maar de hypocrisie van het neoliberalisme, de sociaaldemocratie en het democratisch socialisme bekritiseren zonder het systeem van de socialistische democratie te verbeteren, dan is het onmogelijk om de voedingsbodem voor de westerse democratie weg te nemen. Een van de middelen voor socialistische landen om de westerse democratieën te overtreffen is om voortdurend grotere vooruitgang te boeken op het gebied van de participatiedemocratie, de sociale rechtvaardigheid en de economische ontwikkeling. Zo kunnen we de superioriteit van het socialisme boven het kapitalisme aantonen. Dankzij het aannemen en implementeren van het wetenschappelijk ontwikkelingsmodel, de opbouw van een socialistische harmonieuze samenleving en een robuuste en snelle ontwikkeling van de Chinese economie zijn we hier absoluut toe in staat. Anderzijds zou het treden in Gorbatsjov's voetstappen van 'democratisch socialistische' hervormingen het land en de bevolking noodzakelijkerwijs veel rampspoed toebrengen. China moet niet dezelfde vergissing maken. De richting en het lot van China zullen bepaald worden door het antwoord op de vraag of de innovatieve school binnen het marxisme de voornaamste stroom kan worden onder de Chinese wetenschappers en politici.

[7] 'Selected Important Documents since the Sixteenth CPC Congress', Part II,p.662 (Central Literature Publishing House, Beijing 2008).

Vertaling Frans Willems. Eerdere delen op de website.