Wegens de extreme kou in de VS deze maand, moet deze parkeerwachter in Chicago met speciale kleding zijn werk doen. (Foto: Chicago Man/Flickr/by-nc)
Wiebe Eekman
Hoe vaak hoor je niet die waarschuwing: "dat het deze zomer heel heet is geweest, kun je niet wijten aan de klimaatopwarming. Dat kun je pas over jaren zeggen". Dat zijn de zachte klimaatsceptici. Uiteraard heeft elk weersverschijnsel zijn eigen onmiddellijke logica, zijn eigen elementen van ontstaan door verschillen in luchtdruk, vochtigheid, temperatuur en geografische omgeving.
Die zachte klimaatsceptici zien de weersverschijnselen niet in hun tijdsperspectief. Niet de oorzaken van stormen veranderen, maar hun aantal neemt toe. En hun hevigheid neemt toe. Mogen we herinneren aan de storm Haiyan, in november 2013, die de stad Tacloban op de Filippijnen van de kaart veegde? Maar elk jaar hebben we toch 4 à 8 stormen van de hoogste categorie met windstoten tot meer dan 150 km/uur? Jawel, maar deze keer was het de tiende en met windstoten van meer dan 290 km/uur, het dubbele. De orkaan had een diameter van 3000 km, ongezien tot nu toe. Er was géén ontsnappen aan.
Mogen we herinneren aan de tropische storm Sandy, oktober 2012, die vanuit de Golf van Mexico noordwaarts over de oceaan trok om aan te zwellen en de stad New York onder water zette? Nog nooit eerder was een orkaan zo ver noordelijk geraakt. De miljoenenstad was er niet op voorbereid dat haar metro onder water zou staan.
Met de enorme koudegolf die nu begin januari over de Verenigde Staten trekt, gaan de harde Amerikaanse klimaatsceptici tekeer: "Global warming? Hahaha! Global cooling, yes!" Ja, het is min 25º C in Chicago en nauwelijks 4º C in het anders zo warme Florida. Deze harde klimaatsceptici zien enkel het onmiddellijk weersverschijnsel zonder het in wereldperspectief te zetten. Tegelijk met die koudegolf in de VS is het abnormaal warm in Europa, in het Russische Siberië en in hun eigen Alaska. Tegelijkertijd kreunen ze in Rio de Janeiro en in Australië onder hittegolven tot 40º en soms 50º C. Sprinklers gaan vanzelf af in de warenhuizen, koelinstallaties springen door oververhitting van hun mechaniek.
Bij ons in Europa werd de fabel verspreid dat de klimaatopwarming de laatste 10 jaar niet voortschreed. Wederom een foutieve interpretatie van een beperkt aantal metingen. Je kunt een simpel rekenkundig gemiddelde maken van de temperatuurmetingen of je kunt een meetkundig gewogen gemiddelde maken. Er staan heel wat minder meetposten boven de poolcirkel, juist waar de opwarming het sterkst is. Denk aan de afgelopen zomer, 25 juli 2013, toen de geografische noordpool compleet gesmolten was! De daar opgestelde apparatuur lag in het smeltwater. Nooit eerder sinds mensenheugenis gezien.
De algemene opwarming van de aarde gaat wel degelijk verder. In de diepte van de oceanen én ter hoogte van de atmosfeer. De Nederlandse professor Pier Vellinga heeft een handig zakboekje uitgegeven "Hoezo, klimaatverandering? Feiten, fabels en open vragen". Zie zijn grafiek over de gemiddelde temperatuur in de atmosfeer op verschillende hoogten. Het broeikaseffect verwarmt de onderste 15 kilometer luchthoogte. Omdat daar de warmte vastgehouden wordt, koelt de hogere atmosfeer abnormaal af. Die extra koude maakt dat straalstroom zich verplaatst en andere weereffecten uitlokt. Dat kan ertoe leiden dat die koude hoge lucht naar beneden komt en zorgt voor vrieskou, zoals in december 2010 bij ons en nu in januari 2014 in de VS.
De opwarming van de aarde gaat tegenwoordig ook verder tot in de grote diepte van de oceanen. Het zijn niet enkel meer de bovenste meters van de zee die opwarmen, maar het is inmiddels de bovenste kilometer. Dat heeft heel wat effecten voor de biodiversiteit, denk maar aan de warmte minnende kwallen die onze Noordzee-havens inpalmen of de exotische algen.
Het betekent ook dat dit water veel minder snel kan afkoelen. En dat hebben ze de voorbije weken in het Verenigd Koninkrijk geweten met hun kerststormen. Grote delen van Wales, West-Engeland en Schotland overstroomden. Dat kennen we wel, zullen sommigen onder jullie zeggen. Een samenloop van omstandigheden: springtij en stormwind uit de verkeerde hoek, dat zweept de golven op. Jawel, maar nu komen daar nog drie factoren bij.
Het afsmelten van de Groenlandse ijskap verhoogt het zeepeil met millimeters die bij stormweer tientallen centimeters worden. Verder, door de opwarming van het water zet dit water ook uit in volume. Dat gebeurt lokaal waar het warmer is. En bovendien lag er ten westen van Ierland boven dit water een hardnekkig lage luchtdrukgebied. Door die lage luchtdruk wordt het zeewater als het ware omhoog gezogen.
Vijf verschijnselen tezamen en dat hebben ze daar in een mensenleven niet meegemaakt in de stadjes aan de westkust. In Aberystwyth waren de golven hoger dan hun vuurtoren. Ze sloegen over de promenade langs de kust, nooit gezien. Alle plavuizen werden weggespoeld. Zouden wij het nog normaal weer vinden als de Noordzeegolven de promenade van laat ons zeggen Oostende, of Vlissingen of Scheveningen zouden wegspoelen?
Laten we de cijfers van het IPCC (International Panel on Climate Change) ernstig nemen. In hun vierde rapportering van 2007 zeiden ze dat de emissie van broeikasgassen in onze westerse wereld in vergelijking met 1990 met 20 à 40 procent naar beneden moest tegen 2020, en tegen 2050 met 80 à 95 procent. Wereldwijd zou dat minimaal 50 procent minder moeten zijn. Opdat, zeggen ze erbij, de wereld 60 procent kans zou hebben de opwarming onder de 2º C te houden. In hun vijfde rapportering van oktober 2013 herhalen ze die cijfers en staven die met hun metingen van 2007 tot 2012. Al die metingen tonen dat de zwaarste, de ernstigste voorspellingen werkelijkheid werden. De huidige opwarming met 1º C blijkt al genoeg klimaatontaarding te veroorzaken.