Ga mee met trein naar Warschau. (Foto: www.climatejustice.eu)
Wiebe Eekman
De kille lente en zomer die we meemaken zet het klimaatprobleem weer op de agenda. Door het afsmelten van de ijskap en het verlies aan kracht van de golfstroom verleggen de weerpatronen zich en wordt het hier kouder en wispelturiger. De recente overstromingen in Centraal Europa, India en Canada door abnormale stortregens gepaard gaand met een verregaande ontbossing, tonen aan dat de klimaatontaarding een probleem van hier en nu is.
Dat hebben internationale instellingen zoals de Wereldbank en het Europees Agentschap voor Milieu (EEA) ook ingezien. Terecht wijzen zij in hun recente rapporten op de ernstige gevolgen, ook voor Europa, in de komende jaren. Maar hun oplossingen met nog meer emissiehandel, met nog meer commerciële mechanismen, en de bevolking nog meer te laten betalen, kunnen niet de weg zijn die wij willen bewandelen.
Sinds 2008 houdt de mondiale linkse beweging zich vooral bezig met de strijd tegen de gevolgen van de overproductiecrisis met haar bezuinigingen, die op de schouders van de bevolking worden gelegd, met haar sluitingen van bedrijven, prijsverhoging, loonafbraak en wegvallen van sociale bescherming. Geen tijd meer om aandacht te hebben voor het klimaatprobleem, dat komt later aan de orde.
Dat kan ons lelijk opbreken. Op hoog niveau wordt naarstig verder onderhandeld. 'Groene economie' wordt zelfs als uitweg uit de crisis voorgesteld. En als dat niet zou werken, dan stellen ze voor om ons gewoon "aan te passen": in de kapitalistische logica is elk probleem gewoon een 'uitdaging', een gelegenheid om nieuwe winstgevende markten op te zetten. Een vlucht vooruit dus.
In Brussel werd op 26 juni gedebatteerd door topmannen van ExxonMobil, GDF-Suez en ArcelorMittal over "Schaliegas - een ware game changer": "de lage energieprijs door dit onconventioneel gas en de ruime beschikbaarheid van grondstoffen leidt tot een industriële renaissance in de VS. Hierdoor wordt de concurrentiepositie van Europa onder druk gezet". Als de 'concurrentiepositie' onder druk staat, dan vervallen alle ecologische overwegingen. Opstoken van aardgas stoot weliswaar maar de helft aan CO2 uit ten opzichte van het opstoken van steenkool of zware olie. Maar de winning van dit onconventioneel gas gaat gepaard met een massale ontbossing en onomkeerbare vernietiging van de diepe bodemlagen en vergiftiging van watervoerende grondlagen. De sociale en ecologische prijs is veel te hoog.
Er zijn andere wegen mogelijk naar een algemene herindustrialisering van onze contreien. Als we het aanpakken op basis van investering in productie én in opslagcapaciteit van hernieuwbare energie uit wind en zon en tegelijkertijd eisen, samen met de internationale vakbonden, een veralgemening van de sociale bescherming, betrekken van de werkenden en hun vakbonden op alle niveaus bij besprekingen, waardig werk met goede beloningen en goede werkomstandigheden, herscholing en alternatieve werkgelegenheid. Dat is wat wij een "rechtvaardige transitie" noemen naar een koolstofarme economie.
Om de klimaatontaarding te keren moet er nu en hier in de westerse geïndustrialiseerde landen aan emissiereductie gedaan worden. De grote klassieke milieuorganisaties richten zich in hun campagnes vooral op de internationale onderhandelingen in Parijs eind 2015. Daar zou het nieuwe algemeen verbindende internationale akkoord getekend worden. Internationale onderhandelingen zijn belangrijk maar leiden tot niets, als er niet al eerst aan emissiereductie werd gedaan op het terrein zelf. Dat staren naar Parijs 2015 als de grote ultieme hoop kan hetzelfde effect hebben als de onderhandelingen van Kopenhagen 2009: een algemene ontgoocheling. Een reeks andere klimaatorganisaties, met onder andere '350.org' lanceert de 'Global Power-shift'-beweging. Een mooie woordspeling omdat het Engelse woord "Power" zowel macht als energie betekent. Zij willen de komende maanden massaal de straat op. Goed zo. Het valt echter op dat ze alleen over "klimaatrechtvaardigheid" spreken en nergens over "sociale rechtvaardigheid". Ze spreken wel over de diverse 'Occupy'-bewegingen als bondgenoot, maar zwijgen over de vakbonden.
De internationale klimaatonderhandelingen van dit jaar 2013 vinden plaats in november in Polen. Veel klassieke klimaatactivisten beschouwen dat als een verloren zaak. Polen is het steenkoolmijnenland. Polen gaat de onderhandelingen voorzitten. De regering in Warschau misbruikt stelselmatig het argument van haar werkgelegenheid in de mijnen en haar energieonafhankelijkheid om de klimaatdoelstellingen achteruit te duwen. Omgekeerd misbruikt dezelfde regering het ecologisch argument tegen de vakbondsstrijd van haar arbeiders tegen sluitingen. De Poolse vakbonden en linkse krachten staan daarom onder spanning en hebben onze hulp nodig.
Voor de linkse klimaatactivisten is hier een opening waarin we moeten springen. We roepen op om in het weekend van 16-17 november een mars op Warschau te houden onder het motto: 'Just transition and decent work'. Om dat vakbondsordewoord weer volop onder de aandacht te brengen. Vanuit Brussel plannen we een trein naar Warschau met een duizendtal betogers. Doe mee.
Noot: Op de Marxistische Zomeruniversiteit in augustus in Waterloo bij Brussel geeft Wiebe een tweedaagse cursus over 'Klimaat en sociale rechtvaardigheid' op 19 en 20 augustus. Zie www.marx.be