De kranten stonden de afgelopen weken bol van de cijferoverzichten (en goede en minder goede voornemens). De kloof tussen armen en rijken, tussen bezitters van productiemiddelen en de meerderheid van de mensen die alleen maar aangewezen is op zijn of haar arbeidskracht groeit gestaag. Een derde van de Nederlanders is bang dat de crisis hem komend jaar persoonlijk gaat raken. Tot en met 2017 staan er nu echter voor zo'n 46 miljard euro aan bezuinigingen en vooral lastenverzwaringen op het programma, ruim 7 procent van het bruto binnenlands product. De staatsschuld is sinds 2007 met 60 procent opgelopen tot ruim 415 miljard euro. Goed voor zo'n 25.000 euro per inwoner.
De bevolking heeft echter niet alleen met maatregelen van de overheid te maken. De huizenprijzen zijn in vier jaar tijd gemiddeld ruim 15 procent gedaald en die daling zet door. De kans om werkloos te worden stijgt met de dag. In 2013 neemt het aantal werklozen met 50.000 toe, tot 525.000 mensen. Sinds 1996 niet meer zo hoog. Wie vanaf 1 juli werkloos raakt, valt bovendien waarschijnlijk onder de versoberde WW-regeling en dreigt na één jaar op bijstandsniveau te zitten.
Het aantal huisuitzettingen neemt aanzienlijk toe. Steeds meer mensen en gezinnen komen op straat te staan. Velen raakten door de crisis hun baan kwijt en kunnen rekeningen niet meer betalen. Vooral het aantal gezinnen dat met kinderen in de opvang is terechtgekomen is dit jaar gestegen. Zij kunnen nergens anders meer terecht. Schandalige toestanden in één van de rijkste landen van de wereld met een rijke heersende klasse die steeds rijker wordt.
Schandalig ook dat die klasse elk jaar met kerstmis, door een rijke madam, zalvende praatjes laat rondbazuinen en gewoon verdergaat met de eigen verrijking. Schandalig om steeds meer gezinnen aan de rand van de afgrond te brengen. In 2011 werden zo'n 6000 huurwoningen ontruimd. Meer dan in de jaren daarvoor. Voor 2013 wordt een stijging verwacht door de voortdurende kapitalistische crisis die steeds grotere delen van de bevolking van alle kanten in de put helpt. Stijgende inflatie, snel toenemende werkloosheid, versobering van pensioenen, verhoging van eigen bijdragen, afbraak van openbare voorzieningen, afbraak van sociale rechten en zorgverlening, verlaging van de lonen en pogingen tot demotie...
En het antwoord? Gebazel van de zetbazen van het kapitaal over de mogelijkheid om naast een baan, ondanks zorg voor je kinderen en buren, terwijl allerlei voorzieningen worden afgebroken, ook nog de verzorging van je ouders als een vanzelfsprekendheid te gaan zien. Alsof kinderen en hun ouders daar niet allang afspraken over hebben gemaakt, alsof de verzorgingsstaat al helemaal is afgebroken, alsof het naakte bestaan als loonafhankelijke, zzp-er of kleine zelfstandige tegenwoordig al niet een dagtaak is. Alsof solidariteit al helemaal is uitgeroeid. Alsof allemaal een stapje terug, behalve dan die hun scheepjes al op het droge hebben, nodig is. Mooi niet, zolang de rijken nog steeds rijker worden.
De koopkracht staat binnenkort echt merkbaar onder druk. Het Centraal Planbureau (CPB) verwacht dat elk huishouden dit jaar 1,5 procent minder besteedt. Omdat de consumptie ook al in 2011 en 2012 terugliep, komen de particuliere aankopen dit jaar uit op het niveau van twaalf jaar terug. Die teruglopende binnenlandse bestedingen leiden ertoe dat economische groei ook in 2013 uitblijft. Ook medische kosten komen eerder voor eigen rekening. Twee op elke vijf huishoudens hebben amper nog een financiële buffer. Als er dan iets misgaat, komt de crisis hard aan. Maar wie zijn baan houdt, geen huis in de verkoop hoeft te zetten en niet afhankelijk is van een pensioenfonds dat gaat korten, kan in 2013 nog even uit de voeten. Veel pijnlijke maatregelen volgen voor deze groep mensen pas in 2014.
Het zijn allang niet meer de laagste inkomens die geconfronteerd worden met de kapitalistische geldhonger. "Tot een paar jaar geleden waren het mensen met lage inkomens. De laatste tijd zien we steeds meer mensen die in verval zijn geraakt door ontslag of andere crisisverschijnselen", zegt de Stichting Eropaf, die mensen helpt bij dreigende huisuitzettingen. Ook woningeigenaren komen vaker in de problemen. Fors meer mensen werden gedwongen hun huis te verkopen met verlies. In 2012 ging 15 procent van de woningen met verlies van de hand. Gemiddeld was een huis bij de verkoop 25.000 euro minder waard. Het gaat om een verdubbeling van het aantal woningen. In 2011 waren het 7200 huizen, dit jaar eind oktober bijna 14.000 (in 2008: 3500).
Waarschijnlijk zal de markt in het eerste kwartaal van 2013 verslechteren (schattingen van een daling van 7 tot 10%). Er wordt zelfs rekening gehouden met een nieuw dieptepunt. De huizenprijzen zullen dan verder dalen, waarmee het aantal verkopen met verlies ook zal toenemen.
Het vertrouwen van Nederlanders in de eigen financiële toekomst is tot een nieuw dieptepunt gezakt. Het geloof in economische groei in het algemeen is nog lager. Meer dan de helft van de Nederlanders denkt dat die de komende twaalf maanden verder inzakt. Van de ondervraagden wil 81 procent dat er spoedig iets wordt gedaan om de werkgelegenheid te verbeteren. De hogere inflatie drukt op reëel besteedbaar inkomen van huishoudens. Sinds het uitbreken van de crisis is het besteedbaar inkomen met bijna 4 procent geslonken. De helft van de Nederlanders die zich bij huisartsen meldt, heeft psychische klachten die worden veroorzaakt door de economische crisis. Het aantal beroepsgebonden depressies steeg in 2011 met twaalf procent. Bijna vijf procent van de meldingen van overspannenheid kwam voort uit ontslag. Het CBS registreerde in 2012 tot en met november 10.372 faillissementen. Zelfs zonder de cijfers van december flink meer dan in 2011: ruim 9.500.
De Nederlandse belastingbetaler steunde vier banken met miljarden euro's. ABN Amro met zo'n slordige 30 miljard. ING kreeg 10 miljard euro steun en Aegon en SNS nog eens bijna vier miljard. Bij elkaar zo'n 44 miljard euro. Daarvan is nu een kleine 11 miljard euro terugbetaald. Blijft over 33 miljard euro aan leningen aan de banken door de belastingbetaler. Bovendien lopen er nog garantstellingen voor geld dat banken op de kapitaalmarkt hebben geleend. Hierdoor zal de staatsschuld de komende jaren toenemen. ABN Amro en ASR Verzekeringen leveren te weinig dividend voor de staat op om de rente op de hogere staatsschuld te compenseren. Vorig jaar kostte de steun aan de banken de belastingbetaler al 193 miljoen euro. Bovendien lijkt het onmogelijk om de 30 miljard die de overname van ABN Amro de belastingbetaler in 2008 kostte nu nog terug te verdienen bij een eventuele verkoop. Het (bank)kapitaal slaagt er steeds beter in om het werkende en uitkeringsafhankelijke deel van de bevolking te laten opdraaien voor de gevolgen van zijn crisis. Daarbij wordt bovendien via belastingmaatregelen gezorgd dat het rijkste deel van de bevolking wordt ontzien.
De Vestia-zaak toont nog eens duidelijk het karakter van het beurzenspel dat de afgelopen jaren werd gespeeld door gokverslaafde managers in overheidsinstellingen, woningcorporaties, banken en bedrijven met dank van speculanten, bankbazen en andere geldwolven. Want het gaat niet om een enkele uitzondering, maar om een systeem, waarin graaien, het onteigenen van belastinggeld van anderen tot sport is verheven. Nu de rook is opgetrokken blijken alleen al de Vestia-speculanten uiteindelijk 2 miljard euro aan vermogen van volkshuisvesting in rook te hebben laten opgaan. Deze woningcorporatie was kennelijk ook te groot om te laten omvallen. Net als de zogenaamde systeembanken. Op het hoogtepunt was de waarde van de derivatenportefeuille opgelopen tot boven 20 miljard euro. Bij nadere beschouwing blijkt echter vooral hoe tijdens het beurzenspel een groot netwerk van verantwoordelijken elkaar steunde en afdekte.
De crisis leidt tot een steeds grotere kaalslag. De Europese verzorgingsstaten, vormgegeven aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, als resultaat van de opkomende kracht van de socialistische landen die het kapitaal dwongen toegevingen te doen om het oprukkende communisme een halt toe te roepen, worden in sneltreinvaart uitgekleed nu het communistische gevaar zijn onmiddellijke dreiging heeft verloren. De arbeidersklasse kon na de Tweede Wereldoorlog door strijd aan de verdere opbouw van deze verzorgingsstaten bouwen. De dreiging die uitging van de Sovjet-Unie en andere socialistische landen maakte dat ondernemers en heersende klassen in de westerse landen bereid waren voor georganiseerd verzet te wijken.
Deze situatie bestaat vandaag niet meer. Het kapitaal laat zich onder de huidige politieke machtsverhoudingen weer in zijn naakte, onvervalste gedaante zien. De rijken beleefden in 2012 weer nieuw feest (zie elders in Manifest) Het wordt de hoogste tijd om ook in Nederland een echte rijkenbelasting te gaan invoeren. In de VS is een klein stapje gezet: Amerikanen met een inkomen van hoger dan 400.000 dollar (306.000 euro), gaan meer belasting betalen.
Alhoewel er na de Tweede Wereldoorlog onmiddellijk en bij voortduring stappen werden gezet om de arbeiders de nieuwe rechten weer te ontnemen, duurde het tot de val van het socialisme voor dit terugpakken echt goed op gang kwam. We maken het nu mee. Het kapitaal tracht onder alle omstandigheden de winsten te maximaliseren, de kapitaalaccumulatie gaande te houden en dus de arbeidskosten zo laag mogelijk te maken. Zeker onder de huidige omstandigheden, nu het kapitalisme verwikkeld is in een aanzienlijke crisis.
De snoeiharde bezuinigingen in Griekenland, Spanje en Portugal hebben daar de economie veel meer geschaad dan was voorzien, zeggen twee hoofdeconomen van het IMF. De Europese vakbeweging roept dat al jaren. Maar deze boodschap werd weggewimpeld. Nu blijkt de toename van de werkloosheid en de terugloop van de binnenlandse vraag als gevolg van de bezuinigingen zeer fors onderschat. Deze schuldbekentenis van het IMF zal tot niets leiden. Zeker niet zolang de twee andere trojkapartners, de Europese Commissie en Europese Centrale Bank, niet snel inbinden. Binnenkort beslist de vakbeweging of er rond de Europese voorjaarsraad van half maart een nieuwe massademonstratie komt. Dat zal nodig zijn, zonder strijd zal er zeker niets gebeuren.
De duizenden kiezers die hun hoop nog steeds vestigen op de PvdA-leiding zullen bedrogen uitkomen. Deze mensen, bondgenoten in de strijd voor verbeteringen van het dagelijks bestaan in talloze bewegingen en vooral binnen de vakbeweging, zullen zich opnieuw van de PvdA afwenden. Zij zullen niet akkoord gaan met nivelleren onderaan de loonladder, met afbouw van WW en ontslagrecht. De strijd zal bovendien aan de basis van de maatschappij gaan plaatsvinden, niet in het parlement. Aan de basis zal praktische samenwerking verder gestalte krijgen, daar zal het gezamenlijk verzet verder worden ontwikkeld. Daar zullen ook de leugens die worden verspreid door de meeste politici en burgerlijke media dat er nu eenmaal moet worden bezuinigd, dat we 'dus' allemaal een stapje terug moeten doen, worden doorgeprikt.
We maken tegelijkertijd echter ook mee dat de communistische wereldbeweging nog steeds erg versnipperd is, nog onvoldoende een gezamenlijke theorie heeft en een vuist kan maken. We maken al met al mee dat de klassentegenstellingen groeien en ook dat de discussie in de communistische en arbeiderspartijen scherper wordt gevoerd, ook tussen de partijen onderling. Dat is lastig, maar ook nodig.
Er liggen tal van vragen, zowel principieel als strategisch en tactisch waarop nog geen afdoende antwoorden zijn gevonden. Maar langzaam maar zeker groeit het inzicht en daarmee ook de mogelijkheid om slagvaardig(er) op te treden. Langzaam maar zeker worden theorie en praktijk op een eigentijdse manier met elkaar verbonden. Voor ons land zou centraal moeten staan de opbouw van een brede democratische linkse beweging, gericht op het vestigen van een socialistisch Europa, om te beginnen in Nederland. We moeten het Europa van het kapitaal bestrijden. Maar dat zal op dit moment vooral betekenen: de klassenstrijd in eigen land versterken, zoeken naar eenheid en linkse samenwerking.
We moeten het rechtse nationalistische gebral van Wilders, die objectief de noodzakelijke strijd van links tegen de verdergaande integratie van het kapitalistische Europa in de weg staat, stoppen. Links in Nederland heeft drie grote samenhangende opdrachten te vervullen dit jaar: Stop de NAVO, stop de verdergaande integratie van de kapitalistische EU en werk aan de opbouw van het socialisme in eigen land. De discussie moet gaan over de noodzaak van de versterking van een strijdbare en brede vakbeweging. Over de noodzaak van solidariteit en collectiviteit in plaats van de individualistische jungle die het kapitaal voor ons in petto heeft.
Uiteindelijk zullen de belangrijkste veranderingen in het denken van de mensen plaatsvinden op basis van hun eigen ervaringen en waarnemingen. Er zullen door de ontwikkelingen en vooral in de strijd tegen de verslechteringen nieuwe fundamentele vragen worden gesteld. Vragen waarop communistische partijen antwoorden moeten kunnen formuleren. Een prachtige uitdagende en nuttige taak!
De theorie van de klassenstrijd moet worden verbonden met de ervaringen van mensen op hun werk en in hun leefomgeving. Hoe de komende periode er politiek zal uitzien hangt af van de bereidheid van de bevolking om in verzet te komen en van de richting die dat verzet krijgt. Alleen door strijd, gericht op een andere - socialistische - maatschappij zullen werkelijke veranderingen kunnen worden afgedwongen. Eén ding staat al vast: de kwijnende consumptie komt niet omdat de mensen de hand op de knip houden. Hun (reëel) beschikbaar inkomen neemt gewoon af. De kapitalistische systeemcrisis zal niet worden opgelost en alleen maar verder verergeren. Een aanzienlijke verdieping van de crisis staat voor de deur. Het ergste is nog lang niet voorbij.
Manifest zal ook het komende jaar weer proberen zaken te verhelderen en een basis te leggen voor de praktische strijd in buurten en bedrijven. Manifest zal ook dit jaar weer een bijdrage leveren aan het omzetten van de opkomende spontane elementaire beweging (als gevolg van het brutale optreden van het kapitaal) in georganiseerde maatschappelijke strijd, met name in de vakbeweging.
Manifest houdt u op de hoogte van de werkelijke ontwikkelingen in de wereld. Lees de waarheid in Manifest.
We plaatsen deze keer weer een aantal artikelen alleen op de website. Wie niet over internet beschikt kan ons verzoeken die artikelen uitgeprint te laten opsturen. Graag melden aan de redactie. Lees de Waarheid niet alleen in de papieren Manifest, maar ook digitaal op de website.(zie www.ncpn.nl).
Op de website staat sinds kort een rubriek 'Marxistische analyses'. Daarop plaatsen we deze keer:
Manifest nummer 02/2013, verschijnt op donderdag 14 februari 2013.
Noteer de Februariherdenking op 25 februari alvast in de agenda.
De redactie wenst alle lezers een gezond, strijdbaar en creatief 2013 toe.