Wat is een revolutionaire situatie?

joopvanesch.jpg
Joop van Esch (NCPN-Zeeland) (l) en Thijs Jooren (Kaderlid FNV Bondgenoten) (r) luisteren aandachtig naar de speech van Cor Minnaard op de 1 mei-viering in Bergen op Zoom (zie verder www.ncpn.nl) (Foto: Manifest/wvdk).

Van de redactie

Nu er her en der wordt gesproken over revoluties en in het algemeen het verzet tegen het kapitalisme toeneemt kan het geen kwaad ons oor weer eens te luisteren te leggen bij Lenin. Vooral omdat er veel over revoluties wordt gesproken zonder dat er in de meeste gevallen sprake is van revolutionaire situaties. Voor marxisten is het aan geen twijfel onderhevig dat een revolutie zonder revolutionaire situatie onmogelijk is en dat niet iedere revolutionaire situatie tot een revolutie leidt. Dit schreef Lenin in 1916.

Hij vervolgde "Wat zijn, in het algemeen gesproken, de kenmerken van een revolutionaire situatie?"

"Wij vergissen ons zeker niet, wanneer wij de volgende drie voornaamste kenmerken aangeven:

  1. Voor de heersende klassen is het onmogelijk hun heerschappij ongewijzigd te handhaven; de een of andere crisis van de "bovenste lagen", een crisis van de politiek van de heersende klasse, die een scheur doet ontstaan waardoor de ontevredenheid en de verbolgenheid van de onderdrukte klassen een uitweg zoekt. Voor het uitbreken van een revolutie is het in de regel niet voldoende dat de "onderste lagen niet" op de oude manier "willen leven", noodzakelijk is bovendien dat de "bovenste lagen" op de oude manier "niet kunnen leven".
  2. De nood en ellende van de onderdrukte klassen nemen op buitengewone wijze toe.
  3. Ten gevolge van de bovengenoemde oorzaken is er een aanzienlijk toenemende activiteit van de massa's die zich in "vreedzame" tijden rustig laten uitplunderen, maar in stormachtige tijden zowel door de gehele crisistoestand als door de "bovenste lagen" zelf tot zelfstandig historisch optreden gedreven worden.

Zonder deze objectieve veranderingen, die niet alleen onafhankelijk zijn van de wil van afzonderlijke groepen en partijen, maar ook van die der afzonderlijke klassen, is een revolutie - in de regel - onmogelijk. Het geheel van deze objectieve veranderingen wordt dan ook revolutionaire situatie genoemd. (...) Omdat niet uit iedere revolutionaire situatie een revolutie ontstaat, doch slechts uit die situatie, waarin bij de boven opgesomde objectieve veranderingen nog een subjectieve komt, nl. de bekwaamheid van de revolutionaire klasse tot revolutionaire massa-acties, die sterk genoeg zijn om de oude regering ten val te brengen (of te schokken), een regering die nooit, zelfs niet in tijden van crisis, "ten val komt" wanneer men haar niet "ten val brengt". (...) (Lenin: Het bankroet van de Tweede Internationale, 1915).

Zonder de economische kernen van het kapitalisme in handen te krijgen kan er geen fundamentele maatschappelijke verandering worden doorgevoerd. De noodzakelijke algemene politieke stakingen te realiseren, moeten gebaseerd zijn op actiecomités in de bedrijven met steun van solidariteitscomite's in de buurten. Een algemene staking kan niet worden georganiseerd door het roepen van slogans bij vakbondskantoren en werkplaatsen, maar moet voortvloeien uit de eisen van de arbeiders in de vakbonden en op de werkplaatsen. Dat is de enige manier om het succes te garanderen. Ten slotte is het van vitaal belang om duidelijk te maken dat een algemene politieke staking zal moeten leiden tot de val van de regering. Het mag geen regering van burgerlijke politici aan de macht brengen maar één met gekozen vertegenwoordigers door de strijdende bevolking.

Dat is precies wat er op dit moment wordt gedaan door de Griekse partij (KKE). Zij werken via Pame, hun werkersfront, aan de oprichting van werkersvergaderingen in talloze bedrijven en instellingen (op de werkvloer) en volkscomités in buurten. Een inmiddels bekende strijd wordt geleverd in de Helliniki Halivougia staalfabriek aan de kust bij Athene, daar wordt al zo'n 50 dagen gestaakt. Dit soort activiteiten legt de basis voor concrete, geplande vervolgstappen nu in Griekenland sprake is van een revolutionaire situatie.

Aleka Papariga, secretaris-generaal van de KKE formuleerde het op 9 december jl. als volgt in haar openingsspeech tijdens de 13e Bijeenkomst van Communistische en Arbeiderspartijen in Athene: "Natuurlijk is de revolutionaire situatie in Griekenland in de praktijk niet van dien aard dat de omverwerping van het kapitalistisch systeem als een directe plicht kan worden voorgesteld, maar alle ontwikkelingen tonen dat als de arbeidersbeweging, het meest radicale deel van de mensen, de strijd niet direct richt op het overnemen van de staatsmacht, ze gevangen zal blijven zitten in de verschillende versies van het burgerlijk management en alle kansen op uitbreiding en versterking zal verliezen en zonder enig vooruitzicht."