Sociaaleconomische redactie
Nederland zit weer middenin een recessie. De gevolgen zijn goed zichtbaar op de arbeidsmarkt en vormen nu dagelijks nieuws in de media. Er zijn nu al 455.000 werklozen maar volgens de voorspellingen van het Centraal Planbureau (CPB) komen er volgend jaar 90.000 werklozen bij. De werklozen zullen worden behandeld als oud vuil. Alleen verplichtingen tellen nog als het aan regering en ondernemers ligt, democratische en arbeidsrechten worden in sneltreinvaart afgenomen.
Het CPB zal zeker gelijk krijgen deze keer. De uitgangssituatie is volkomen anders dan tijdens de vorige recessie. In 2008 was er sprake van een krappe arbeidsmarkt en werkgevers hadden de grootste moeite om hun vacatures gevuld te krijgen. Bedrijven wilden, in de hoop dat de crisis niet al te lang zou voortduren, hun personeel vasthouden, zelfs als er niet genoeg werk was voor iedereen. Het waren de flexibele krachten die de laan uitvlogen. Vast personeel mocht - betaald door de belastingbetaler - nog even blijven. Dat gebeurde overigens ook niet overal. Heel wat ondernemers hebben de crisis gebruikt om snel het nodige personeel te lozen. Dat zal de komende tijd schering en inslag zijn.
Bedrijven als NXP, De Telegraaf Media Groep, Logica en TomTom kondigden de afgelopen weken forse reorganisaties aan, waarbij honderden banen verdwijnen. Zij begrijpen dat de crisis nog maar aan het begin van haar ontwikkeling staat. Maar ook staan er duizenden banen in de gezondheidszorg (in de GGZ) en in het (speciaal)onderwijs op de tocht. Dat waren tot nog toe de groeisectoren. Dit kabinet bezuinigt bovendien selectief op de sociaal zwakkeren in de samenleving: ouderen, gepensioneerden, mensen die langdurig of tijdelijk geestelijk uit balans zijn - vaak als gevolg van de neoliberale sociale en arbeidsdwang - en jongeren met een handicap.
Intussen worden de regels om een uitkering te houden strenger, als het aan minister Kamp (Sociale Zaken, VVD) ligt. Wie werkloos is en in Groningen woont, maar een baan kan krijgen in Schiedam, zal op straffe van verlies van zijn uitkering moeten verhuizen. Alsof er in Schiedam dan vast werk is waardoor een verhuizing zinvol is. In de Tweede Kamer noemde Kamp dit een voorbeeld voor zijn nieuwe no nonsense-beleid. Tijdens het begrotingsdebat hield hij een pleidooi voor een cultuuromslag in het denken over uitkeringen en werkloosheid. Kern van zijn boodschap: wie aan de slag kan, moet elke baan aanpakken, vindt Kamp. Wat je ook hebt geleerd, waar je ook woont, je rechten tellen niet, alleen nog het belang van ondernemend Nederland. Wie een baan zoekt moet zich "netjes gedragen" en zich kleden zoals de bazen willen. Mensen moeten weer met de pet in de hand afwachten wanneer en waar ze werk krijgen en vooral doen wat de baas wil. De democratische verzorgingsstaat krijgt de volgende knauw van het kapitaal.
Volgend jaar komt het ministerie van Sociale Zaken met het 'Wetsvoorstel inzake aanscherping naleving arbeidsverplichtingen' waar al deze aanbevelingen in staan. Wie vervolgens door eigen schuld niet aan een baan komt, verliest zijn uitkering, waarschuwde Kamp alvast. De klassenstrijd verhevigt zich zienderogen. Om een weerwoord te geven heeft de arbeidersklasse een sterke vakbeweging nodig. De onvoorwaardelijke en volledige inzet voor die versterking heeft op dit moment de hoogste prioriteit.