Op het NOS-journaal van 9 november stelde Abvakabo FNV-onderhandelaar Jan Willem Dieten het duidelijk: geen gedwongen ontslagen. (Foto: NOS/Manifest).
Redactie Binnenland
Op dinsdag 9 november jongstleden zijn de onderhandelingen voor de nieuwe cao voor rijksambtenaren begonnen. De onderhandelaars namens de Abvakabo FNV, Jan Willem Dieten en Marco Ouwenhand, kwamen onder begeleiding van collega's van defensie, gemeenten, waterschappen naar het eerste overleg, als teken van vakbondssolidariteit tussen de verschillende overheidssectoren. Ze trokken bewust samen op om te tonen dat ze de aanval van de huidige regering op het inkomen en de werkzekerheid van ambtenaren gezamenlijk zullen weerstaan.
Het nieuwe kabinet, onder leiding van Rutte en Verhagen, wil 6,5 miljard euro per jaar besparen op de overheid onder meer door de rijksambtenaren twee jaar op de nullijn te zetten. De regering wil de bezuinigingen op de overheidsbegroting verder realiseren door duizenden ambtenaren te ontslaan, waarbij gedwongen ontslagen niet worden vermeden. Het Centraal Planbureau (CPB) berekende dat de maatregelen bij elkaar opgeteld 100.000 banen zullen gaan kosten bij alle overheidsdiensten. Er moeten onder meer vijfduizend banen weg bij de belastingdienst. Deze voorstellen zijn door de vakbeweging direct afgewezen. De eis is twee procent loonsverhoging en geen gedwongen ontslagen.
Onderhandelaar Jan Willem Dieten vertelde Manifest over de inzet van Abvakabo FNV in de onderhandelingen: "De stemmingmakerij tegen rijksambtenaren is al langer aan de gang. Er wordt in de media steeds benadrukt dat onze eisen het overvragen van de situatie is, gezien de economische crisis. Maar zoals ik ook in het NOS-journaal benadrukte: het kan niet zo zijn dat de rijksambtenaren niet dezelfde verbeteringen krijgen zoals in de private sector worden afgesproken. Een loonsverhoging is gerechtvaardigd. Gedwongen ontslagen absoluut niet." Een eerdere verbetering van het salaris in 2007, waar nu door Donner op wordt gewezen, was bedoeld om de opgelopen achterstanden met het bedrijfsleven in te halen. De ambtenarensalarissen liepen toen nog drie procent achter bij de markt. Nu lopen ze gelijk op en dat wil de Abvakabo FNV vooral zo houden.
Er is in de bezuinigingsplannen een groot gemis aan visie op de rijksoverheid, benadrukt Jan Willem Dieten. Want welke taken zijn nu echt te schrappen zonder dat de dienstverlening in het geding komt? Accepteren we in Nederland slecht onderhouden snelwegen en een belastingdienst die minder aanspreekbaar is voor vragen of minder controle op de voedselveiligheid?
Natuurlijk maken ze zich bij Abvakabo FNV boos over de lastercampagne die vanuit de rechtse regering tegen het werk van rijksambtenaren wordt gevoerd. Maar Dieten heeft voldoende argumenten die aantonen dat de bezuiniging als een boemerang terugkeert naar werkgeverszijde:
"Een loonsverhoging is gelegitimeerd en zelfs ook in het belang van de werkgever. De rijksoverheid kan zich niet uit de markt gaan prijzen door veel minder loon te betalen ten opzichte van de beloning in de private sector. Ook zal het imago van betrouwbare werkgever onder druk komen te staan. De rijksoverheid kan zich ook geen naam van asociale saneerder veroorloven. Worden de plannen doorgezet dan zal de consequentie zijn dat de moeite die het rijk nu al heeft om competente medewerkers aan te trekken nog groter zal worden. Er komt dan een vicieuze cirkel op gang die uiteindelijk resulteert in een slechtere en duurdere rijksoverheid."
De Abvakabo FNV ziet ook wel oplossingen voor de huidige problemen in de financiering van de overheid veroorzaakt door de crisis. "De onrust rond de rijksbegroting is grotendeels bewust gecreëerd om harde ingrepen mogelijk te maken. Als de horizon van de reorganisatieplannen nu verschoven wordt van 2014 naar 2020 is het opeens een heel ander verhaal", stelt Jan Willem Dieten. Dan zullen, door natuurlijk verloop in het werknemersbestand van de rijksoverheid vanwege de hoge gemiddelde leeftijd, helemaal geen gedwongen ontslagen nodig zijn. Volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken zijn er in 2020 maar liefst zeven van de tien mensen weg. Het tegendeel is dus eerder waar: dan moet de rijksoverheid hard op zoek naar nieuw geschikt personeel. Het zou dus erg dom zijn om er nu duizenden mensen uit te gooien die je straks weer nodig hebt. De te verwachten macro-economische ontwikkelingen in de komende jaren, met name de verwachte verhoging van de inflatie, tonen ook dat de voorgestelde bezuiniging vooral gebaseerd is op kortetermijndenken.
Het is nu zaak de campagne van rechts waarin het werk van rijksambtenaren belachelijk wordt gemaakt, te weerspreken. Zoals Edith Snoey, voorzitter van Abvakabo FNV, ook doet op haar weblog: "De meesten van hen (de ambtenaren, nvdr) werken in uitvoerende functies. Ik denk dan bijvoorbeeld aan de brandweermannen, de politieagenten, douanebeambten, gevangenisbewaarders, mensen bij Rijkswaterstaat, vuilnismannen, buschauffeurs en leraren. Allemaal mensen die onmisbaar zijn voor onze maatschappij en die gewoon een normale loonsverhoging en normale arbeidsvoorwaarden verdienen." Als salarissen achterlopen bij de marktinkomens dreigt bovendien het verdwijnen van kwaliteit bij de overheid.
De Abvakabo FNV heeft in de eerste nieuwe onderhandelingen van een overheids-cao duidelijk stelling genomen. De rijksambtenaren wordt, als het aan hem ligt, niet de rekening van de miljardensteun aan de banken gepresenteerd. Nu diezelfde banken weer als van ouds hun gang gaan en nieuwe crisissen op de loer liggen is er alle reden om op te komen voor goede arbeidsvoorwaarden en salarissen. Al jaren wordt het aandeel van lonen, salarissen en uitkeringen kleiner in vergelijking met de winstgroei van de kapitaalbezitters. Er is geld genoeg, maar het moet anders worden verdeeld. Dat geldt ook voor een andere inkomstenbron: de pensioenen. Gebruikmakend van dezelfde verhalen over de noodzaak van bezuinigen worden ook op dit punt pogingen gedaan om de klok terug te zetten. Het wordt de komende tijd spannend om te zien hoe sterk de regering bestand is tegen de eisen van de vakbeweging. Die maakt zich terecht op voor acties in het komende jaar als er niet naar haar wordt geluisterd.