De internationale kapitalistische crisis

De noodzaak van een communistische partij

Sociaaleconomische redactie

Op 1 oktober 2009 verscheen het eerste nummer van de 'International Communist Review'[1], dat uitkomt in drie talen. Dit nieuwe communistische orgaan toont de toenemende kracht van de communistische partijen en is een ferme stap voorwaarts in de gezamenlijke ontwikkeling van theoretische politieke, economische en ideologische vraagstukken in hun onderlinge samenhang. In het driemaandelijkse theoretische tijdschrift 'Marxistische Studies' nummer 89, uitgave 2010 [2], plaatsten de kameraden van de PVDA-B - verkort - de bijdrage van Eleni Mpellou, lid van het Politiek Bureau van de Communistische Partij van Griekenland (KKE), vertaald uit het Engels in het Nederlands. Manifest plaatst een deel van de samenvatting uit genoemd artikel.

De analyse - intussen een klein jaar geleden geschreven - gaat in op Griekenlands positie in de internationale economische crisis. Wij richten ons in deze samenvatting op de internationale ontwikkelingen, omdat die ook voor Nederland en voor de NCPN van belang zijn.

Inzicht in de ontwikkelingswetten en bereidheid om samen met de loon- en uitkeringsafhankelijken te strijden voor hun rechten maakt dat communistische partijen een onmisbare rol spelen in het verzet tegen de aanvallen van het kapitaal.

Het 'verstoorde evenwicht door de overconsumptie' van de kapitalistische ontwikkeling


(Begin citaten)
"Sommige theoretici bepleiten de noodzaak van een 'nieuw model' voor de Griekse economie. Volgens de indicatoren van de Verenigde Naties voor het levensniveau kende Griekenland tussen 2000 en 2008 een uiterst snelle ontwikkeling. (Griekenland staat op de 24e plaats van 175 landen). Deze theoretici benadrukken dat dit enerzijds het resultaat was van overconsumptie en anderzijds het gevolg van het feit dat de overheid, de huishoudens en het bedrijfsleven zich in de schulden hebben gestoken. Zij beweren dat de mogelijkheden van dit 'model' zijn uitgeput. In het nieuwe model moet er meer controle zijn, een hogere productiviteit en meer besparing. De voorzitter van de Bank van Griekenland tapt in zijn verklaringen uit hetzelfde vaatje. Deze visie streeft bewust naar een herstel van de acceptatie van het kapitalisme in de hoofden van de mensen.

De rechtstreekse afhankelijkheid van het banksysteem (hypotheekleningen, verbruikerskredieten en kredietkaarten) en dat wat men een "te grote schuldenlast" noemt (of anders "overconsumptie") zijn echter kenmerken van het ontwikkelde kapitalisme. Dit wordt duidelijk als we de enorme schulden in de Verenigde Staten bekijken, die de vorm hebben aangenomen van een massaal gebruik van elektronisch geld.

De theorie van de overconsumptie of omgekeerd die van de onderconsumptie, houdt echter geen rekening met de motieven van de kapitalistische productie. Deze zijn het maken van winst en de toe-eigening van de meerwaarde (de arbeiders produceren veel meer waarde dan ze in de vorm van loon terugkrijgen, nvdr) en niet de productie van gebruiksgoederen om de sociale behoeften te verzekeren. De theorie verzwijgt dat anarchie en ongelijkheid al vanaf het begin aanwezig zijn in de rangen van de kapitalisten zelf. Zij kopen en verkopen onder elkaar goederen die vervolgens in de kapitalistische productie worden gebruikt. Deze theorie verzwijgt dat er ook tussen de verschillende takken van de industriële productie anarchie bestaat."
(einde citaten)

"De keuze is gejaagd worden of jager zijn", antwoordde bestuursvoorzitter Rüdiger Grube van Deutsche Bahn nadat hij, ondanks talloze negatieve berichten over de Duitse spoorwegen en grote verliezen, aankondigde het Britse Arriva te kopen. Kernachtiger is het chaotische karakter van het kapitalisme niet te verwoorden.

(voortzetting citaten)
"De anarchie en de ongelijkheid van de kapitalistische reproductie komt enerzijds eerst en vooral tot uiting in de uitwisselingen tussen de kapitalisten onderling op het gebied van de productie van productiemiddelen en anderzijds tussen deze kapitalisten en diegenen die zich toeleggen op de productie van goederen voor onmiddellijk gebruik.

Op een secundair niveau komt de anarchie ook tot uiting in de sfeer van het goederenverkeer van de consumptiemiddelen, in het gedeelte dat te maken heeft met de uitwisseling tussen de verbruiker en de ondernemer. Anders gezegd, de anarchie is hier secundair in die zin dat zij slechts een weergave is van het geringe aandeel van uitgaven aan consumptiegoederen in het inkomen van de arbeidersklasse. De verslechtering van dit consumptieniveau houdt natuurlijk rechtstreeks verband met de graad van uitbuiting.

Tijdens de crisis wordt de groei van de kapitalistische reproductie drastisch ingeperkt.

Tijdens de recessie worden de extreme wanverhoudingen gedeeltelijk en tijdelijk hersteld om een nieuwe cyclus van anarchistische groei van de kapitalistische reproductie in te zetten.

Samenvatting in verband met de crisis

Wat vandaag gebeurt, namelijk de devaluatie van elke vorm van kapitaal (commercieel, financieel) en de devaluatie van de arbeidskracht (als handelswaar), is in het verleden ook al herhaaldelijk gebeurd, voor het eerst in het begin van de 19e eeuw; het zal in de toekomst opnieuw gebeuren zolang het kapitalisme zal bestaan.

Het onvermijdelijke karakter van crisissen zit in het DNA van het kapitalisme: het is terug te vinden in het dubbele karakter van de waren in de kapitalistische productie, in de anarchie en de ongelijkheid van deze productie en in de tendens om van meet af aan bijkomende kapitalistische winst te realiseren door de introductie van nieuwe, nog productievere machines en door de uitvoer van industrieel kapitaal naar landen met goedkope arbeidskrachten. Deze factoren verscherpen de tegenstelling tussen kapitaal en arbeid, de tegenstelling tussen het sociale karakter van de productie en de privé-toeëigening van haar producten als gevolg van het privébezit van de productiemiddelen. De jacht op bijkomende winst is bepalend voor de tendens tot daling van de winstmarges.

De kapitalistische economie geeft automatisch aanleiding tot een streven om de kapitalistische reproductie tot het uiterste op te voeren en om enorme winsten te cumuleren. Dit houdt in dat de kapitalistische economie erop gericht is om een vorm van muntspeculatie te verbinden aan de toe-eigening van de meerwaarde die de arbeidersklasse produceert. Er worden enorme winsten gemaakt in de diverse vormen van kapitaal, in het bijzonder in de sfeer van het financieel verkeer (gemeenschappelijke fondsen, obligaties, portefeuilles van financiële instellingen en van financieringsmaatschappijen van de beheersfondsen van het kapitaal, verzekeringsfondsen enzovoort). Deze superwinsten moeten gereproduceerd worden onder de vorm van kapitaal, als waarde die uit zichzelf toeneemt. En dit houdt in dat deze superwinsten opnieuw in het productieproces moeten worden gestoken en nieuwe onderbetaalde arbeid moeten uitzuigen. Ze moeten deze omzetten in waren die via hun verkoop de vorm zullen aannemen van nieuwe winst."
(einde citaten)

Een goed voorbeeld op dit moment is de berichtgeving over de 'fraude' bij Goldman Sachs. Er wordt geprobeerd om een jonge zakenbankier, Fabrice Tourre, die de bijnaam Fabuleus Fab kreeg, de schuld in de schoenen te schuiven en mocht dit niet lukken de handelswijze van die bank te bekritiseren, terwijl Goldman Sachs alleen maar slimmer, door goed opgeleid personeel met hoge bonussen aan die bank te binden, deed wat alle banken doen: speculeren om winst te maken. Zoals Tourre lopen er honderden rond. Daarom is de verbazing over de aanval van de Amerikaanse beurstoezichthouder op de machtige bank bij de topbankiers van die bank ook niet gespeeld. Zo werd en wordt het spel gespeeld. De vraag die blijft is waarom op dit moment juist Goldman Sachs? Aan elke goktafel heb je immers winnaars en verliezers. De deelnemers aan het kapitalistische speculeren met andermans geld worden geacht de spelregels te kennen, daarbij kun je winnen of verliezen. In het laatste geval kunnen er ook onder banken en bankiers slachtoffers vallen, maar beschermt de gehele sector zich door de verliezen af te schuiven op de publieke middelen. Dat is de grote lijn die zichtbaar blijft indien ontdaan van alle schijnvragen, afleidingsmanoevres en misleidende individualisering.

(voortzetting citaten)

"De noodzaak van sociaal bezit en van centrale planning

De bron van de crisis zal alleen drooggelegd kunnen worden door de vernietiging van het kapitalistische privébezit, door het definitief stopzetten van de anarchie van de kapitalistische productie, door de centrale planning van een productie met een proportionele groei, gericht op het produceren van gebruiksgoederen om onophoudelijk te streven naar een betere verzekering van de sociale behoeften. (cursief Manifest)

Alleen door zich te baseren op een socialistische industrie wordt het mogelijk om verandering te brengen in de verdeling van de arbeidskracht, van de productiemiddelen en -materialen en van de sociale rijkdom. Alleen in een socialistische industrie zal men de coöperatieve landbouwproductie kunnen steunen. Alleen dan zal het geld zijn essentie verliezen als vorm van waarde en als middel voor de verdeling van de meerwaarde en zal het speculatief karakter van de Centrale Bank vernietigd kunnen worden. (cursief Manifest)

Dat is de toekomst, een socialistische economie van het volk. Ziedaar het echte alternatief voor de kapitalistische wreedheid.

Men probeert deze hoogst actuele eis te bagatelliseren of belachelijk te maken. De liberale burgerlijke krachten spreken openlijk kwaad van de noodzaak. Maar indirect maken ook de zelfbenoemde 'socialistische en democratische' krachten deze noodzaak zwart. De eerste historische uitdrukking van deze noodzaak, zoals we die hebben meegemaakt in de Sovjet-Unie, wordt door hen vervormd en als duivels afgeschilderd.

Toch is het een historisch feit: in de jaren 1930 bestonden er twee werelden. Aan de ene zijde stond de kapitalistische wereld, verteerd door concurrentie en crisissen. Aan de andere kant stond de socialistische wereld. Deze wereld werd gekenmerkt door een indrukwekkend ritme van de industriële productie. Maar dat was niet het enige. Daarnaast, en dit was veel belangrijker, kende deze wereld ook een indrukwekkende sociale bloei.

Het is een historisch bevestigde waarheid dat de sociale eigendom en de centrale planning overwonnen zijn omdat de klassenstrijd noch over de kennis, noch over de noodzakelijke kracht beschikte om de afschaffing af te dwingen van elke vorm van privébezit en de uitschakeling van alle bronnen van privéaccumulatie van rijkdom."
(einde citaten)

Communistische partijen zullen altijd vastberaden blijven in hun steun aan de rechten en de eisen van de werkers, van de jongeren, van de gepensioneerden, in woord en daad, als zij het juiste kompas waarover zij beschikken gebruiken, omdat zij dan een heldere strategische koers kunnen volgen, ook in tijden die oppervlakkig gezien hun gelijk niet lijken te bewijzen. Nu het kapitalisme in een hevige crisis is verwikkeld neigen steeds meer mensen ertoe de marxistisch-leninistische analyses (hernieuwd) te willen bestuderen.

Omdat zulke communistische partijen zich niet laten afleiden door burgerlijke verdraaiingen, valse analyses, illusies over een menselijk kapitalisme en schijnoplossingen zijn zij in staat om coherent en logisch het recht te verdedigen op vaste voltijdsbanen, op garanties voor sociale bescherming van de werklozen, op het recht op ouderschapsverlof, op hogere studies voor studenten die dit wensen. Daarom zijn zij, zonder aarzelen en zonder het doen van schijnconsessies, in staat om de verdediging op zich te nemen van de vakbondsrechten, van het inkomen van de boeren, van de rechten van de kleine zelfstandigen, van de migranten en politieke vluchtelingen. Daarom zijn zij in staat op te komen voor gratis onderwijs, voor een betaalbare en goede gezondheidszorg, voor rechtvaardige pensioenen en een pensioenleeftijd die uitgaat van menselijke behoeften en niet van de eisen van de kapitalisten, voor de bescherming van het milieu en voor de strijd voor de vrede.

De politieke versterking van zulke communistische partijen, waaronder ook de NCPN zich rekent, betekent de consolidering en uitbouw van een belangrijke kracht, gericht op de behoeften van mensen en niet op de willekeur van de winsthonger van de bezittende klasse. De NCPN is in potentie in Nederland de enige kracht die in staat is om consequent, zonder twijfels en illusies te vechten voor deze rechten. Alhoewel organisatorisch zwak is de NCPN de enige linkse partij die niet al bij voorbaat heeft verloren door valse illusies te verspreiden over parlementaire mogelijkheden op succes en het prediken van mogelijke oplossingen binnen het kapitalistische bestel. De NCPN heeft echter ook geen illusies over een snelle ineenstorting van het kapitalisme onder de gegeven omstandigheden, ondanks het feit dat de mondiale crisis zeer waarschijnlijk in omvang en ernst nog zal toenemen. Er zal nog een lange, zware en breedgedragen strijd moeten worden gevoerd en worden georganiseerd. De NCPN staat ten dienste van de belangen van de werkers en van het volk, vandaag en in de toekomst en roept op tot deelname aan haar strijd.

Noten


[1] International Communist Review, nr. 1, oktober 2009. Zie: http:f/www.iccr.gr/.
[2] http://www.marx.be/NL/cgi/email.php?action=getdoc&id=83&doc=49022-4-2010