Rob Heusdens
Liberalen, sociaaldemocraten en conservatieven discussiëren over de vraag of Keynes dan wel Friedman de juiste beschrijving geeft van de kapitalistische economie. Keynes bepleitte overheidsinterventie om de economie aan te zwengelen, terwijl Friedman de vrije markt en geringe overheidsinterventie bepleit. Maar wat te denken van een derde mogelijkheid, dat zowel Keynes als Friedman ongelijk hebben? Had Marx iets relevants te zeggen?
Eén van Marx' onweerlegbare fundamentele kritieken op het kapitalisme is dat arbeiders nooit in staat zijn om de productie die zij zelf voortbrengen te consumeren met alleen hun loon. Dit is een logisch defect dat alleen te- voorschijnkomt als we het hebben over de totale productie en consumptie, niet in het geïsoleerde geval van iemand die een stuk brood koopt met geld uit zijn portemonnee. De voortgebrachte productie van de werknemers kan niet door die werknemers zelf worden geconsumeerd, als ze alleen gebruikmaken van de lonen die ze in die productie verdienden. De waarheid van deze stelling springt onmiddellijk in het oog, gegeven het feit dat werknemers minder verdienen dan ze in die productie als waarde produceren. Kredieten en leningen (= consumentenschuld) zijn de enige manier om dat verschil te overbruggen. Vandaar de exponentieel toenemende consumentenkredietschuld.
Uiteraard gaat het verschil tussen loonbetaling en waarde van de productie niet verloren, maar belandt bij de kapitalistische eigenaren van de productie, die de overtollige productie, die de werknemers zelf niet kunnen afnemen, echter niet consumeren (en om praktische reden dat ook niet kunnen). Als ze dat zouden kunnen en deden, dan zou dit defect in het kapitalisme niet bestaan.
Maakt het feit dat toekomstige lonen nooit de toekomstige productie kunnen consumeren (zoals Marx aantoonde) het kapitalisme niet tot een gigantisch Ponzi/pyramide-bedrog?
Een bedrog gebaseerd op de verwachting dat toekomstige verdiensten voor altijd de toekomstige consumptie financieren? Vroeger of later (het ziet er naar uit vroeger!) wordt de groeiende schuldenlast zo groot dat de illusie dat de toekomstige verdiensten deze ooit inhalen als een zeepbel uit elkaar spat, waardoor de kredietverlening stagneert en daarmee de consumptie. Klinkt bekend?
http://tpmcafe.talkingpointsmemo.com/talk/blogs/new10/2009/02/is-capitalism-a-ponzi-scam.php
Een variant op het piramidespel is het ponzischema. Deze handelswijze is vernoemd naar Charles Ponzi, een Amerikaanse gelukszoeker van Italiaanse afkomst. Hierbij worden de deelnemers verzocht hun bijdrage in te leggen, waarbij hun ook hoge rendementen worden voorgespiegeld. Vaak wordt beweerd dat men een revolutionaire beleggingsmethode heeft gevonden. De rendementen worden aanvankelijk ook gehaald en uitgekeerd, waarna meer mensen zich inschrijven. Ook hierbij worden echter de uitkeringen betaald met de bijdragen van nieuwkomers. Bij een ponzischema zijn het echter niet de bestaande deelnemers die nieuwe deelnemers moeten zoeken, maar doen de organisatoren dit. Deelnemers krijgen geen uitkering afhankelijk van het aantal nieuwelingen dat ze binnenbrengen, maar afhankelijk van de tijdsduur en de grootte van de inleg. Dit maakt het ook makkelijk om de constructie te"vermommen" als een beleggingsproduct. (Bron: TROS Opgelicht)