Sociaaleconomische redactie
Het kabinet legt de rekening van de crisis bij de werkenden en uikeringsgerechtigden neer, terwijl de veroorzakers van de crisis die er in veel gevallen zelfs baat bij hebben de bankiers, de neoliberale politici, de beursspeculanten, de bazen van het grootkapitaal, vrijuit gaan.
De staatsschuld loopt volgend jaar op tot 328 miljard euro (dit jaar 294 miljard). De staatsschuld bepaalt voor zo'n 85 procent de totale schuld, het totaal van alle uitstaande leningen van het rijk, de sociale fondsen en lokale overheden. Deze EMU-schuld loopt volgend jaar op tot 381 miljard euro, 66 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Dit bedrag is flink opgelopen door de financiële crisis en de steunoperaties voor de financiële sector. Door de hogere schuld zijn ook de rentelasten voor de staat gestegen. Volgend jaar bedragen die naar verwachting 11,1 miljard.
De rekening wordt zoals altijd doorgeschoven naar de mensen die de rijkdom van het land produceren, die iedere dag door hun arbeid bijdragen aan de verhoging van de economische groei: de werkenden! Zij worden door de werkgevers al afgescheept met veel te lage lonen, worden nu dus ook door de overheid weer gepakt, maar hebben helemaal geen schuld aan de crisis. Ook veel hardwerkende middenstanders krijgen harde klappen. In het MKB dreigen volgend jaar 200.000 banen verloren te gaan. Kleine ondernemers, zzp'ers, boeren en anderen zelfstandigen zijn net zozeer slachtoffer van het grootkapitaal als werkenden en uitkeringsgerechtigden. Waarom het MKB ingetrokken is in het VNO-gebouw met uitzicht op het Malieveld is een raadsel.
Ouderen, studenten en gehandicapten krijgen extra klappen. En de jongeren! Er is sprake van een snel groeiende jeugdwerkloosheid. Nu zijn al 100.000 jongeren (11,4% van de beroepsbevolking) zonder baan, de komende periode oplopend tot 150.000. Een jeugd zonder toekomst. De magere regeringsplannen om deze schandalige situatie te verbeteren zetten geen zoden aan de dijk. Ondertussen draait de bonuscarrousel bij banken en monopoliebedrijven gewoon op volle toeren door.
Kabinet pakt de werkenden en uitkeringsgerechtigden en geeft miljarden uit aan banken en rechtse hobby's.
De populistische PVV probeert met een tegenbegroting ook een sociaal gezicht te tonen: meer geld naar ouderenzorg en sociale lasten schrappen voor werkgevers die werklozen aannemen. De tegenstand tegen de verhoging van de AOW past naadloos in deze strategie. Maar wie de plannen goed bekijkt ziet dat deze partij een ultrarechtse politiek voert, inhakend op vreemdelingenangst en met name gericht tegen links. Het is te hopen dat de schandalige aanval op vrouwen met hoofddoekjes veel mensen toont dat hun steun voor deze club misplaatst was.
Probleem is echter wel dat politiek Den Haag de charlatan Wilders alle mogelijkheden biedt om te scoren. De stoelendans van Mark Rutte met de PVV, de nors kijkende en weinig gevatte Mariëtte Hamer die ook weinig te bieden heeft aan de bevolking, de studentikoze grapjes van het duo 'Pechtold en Halsema', het gedraai van Van Geel, het is allemaal weinig verheffend en biedt een goedgebekte gevaarlijke komiek als Wilders alle speelruimte die hij nodig heeft.
D66-leider Alexander Pechtold is alleen maar teleurgesteld dat de regering niet nu al het mes zet in de lonen en uitkeringen. Hij verschuilt zich achter de onbelangrijke vraag 'wie moet er eerst', kabinet of ambtenaren? Iedereen in de Tweede Kamer weet dat er een aantal politieke redenen zijn om niet nu al met de knalharde economische en politieke waarheid voor de dag te komen. Het geneuzel over het proces is niet het kernvraagstuk. Waar houdt Pechtold een pleidooi voor de verhoging van lonen en uitkeringen, waar verzet hij zich tegen neoliberale aanvallen? Nergens! Dan kun je nog beter bij de PvdA terecht, de sociaaldemocraten stellen in elk geval nog marginale verbeteringen voor werkenden en uitkeringsgerechtigden voor. Afgedwongen door de SP? Het zal ermee te maken hebben, maar de SP-eisen, hoe sympathiek ook, zijn ook niet erg indrukwekkend en laten alle ruimte open voor die partij om binnenkort ook te kunnen aanschuiven op het zo begeerde regeringspluche. Misschien dat de traditionele banden met de FNV toch belangrijker zijn voor de machteloze pogingen van de PvdA om te redden wat er te redden valt.
Ook GroenLinks-leider Femke Halsema stort zich op het feit dat het kabinet niet verder komt dan het instellen van twintig commissies die volgend jaar plannen moeten maken. De rijksbegroting voor 2010 kan volgens GroenLinks 'veel groener en socialer', zonder dat het begrotingstekort extra oploopt. De partij heeft een tegenbegroting opgesteld, waarin geld dat wordt bespaard op de aanleg van wegen, wordt geïnvesteeerd in openbaar vervoer. Elke verbetering van milieu en openbaar vervoer is belangrijk, maar de sociaal-liberale partij die Halsema van GroenLinks heeft gemaakt, is ook niet bij machte een helder perspectief te ontwikkelen voor de werkenden en uitkeringsgerechtigden. Rutte van de VVD maakt zichzelf steeds belachelijker met zijn pogingen om stoerder te zijn dan Wilders. Uit hun tegenbegroting blijkt overigens dat zij onverkort achter de belangen van de multinationals staan en voor de meeste belastingbetalers alleen maar bezuinigingen in petto hebben. SP-leider Agnes Kant hekelde in haar bijdrage terecht het plan om de AOW-leeftijd te verhogen naar 67 jaar. "De AOW is helemaal niet onbetaalbaar. Allemaal kletspraat. Kletspraat, gericht op het zaaien van angst." SGP-fractieleider Bas van der Vlies sloeg echter in al zijn oprechtheid de spijker op zijn kop met zijn vaststelling: "Dit is het moment om pijnlijke keuzes te maken, niet om die bijna een jaar te parkeren bij ambtenaren." Dat er moet worden gesneden in de kosten van levensonderhoud van werkenden en uitkeringsgerechtigden is de politieke mening van de grote meerderheid in de Tweede Kamer. Dat wordt door die partijen niet zo eerlijk gezegd, maar wordt wel bedoeld. Dat is wat deze rechtse kamermeerderheid en delen van de oppositie bindt, ondanks alle poppenkast over de procedures.
De meeste mensen zullen in 2010 aanzienlijk minder te besteden hebben dan nu. Dat komt onder meer doordat het kabinet in 2010 verscheidene belastingen en premies verhoogt. Zo gaat de inkomensafhankelijke premie voor de zorgverzekering omhoog en worden de algemene heffingskorting en arbeidskorting verlaagd. Het verplichte eigen risico voor de zorgverzekering gaat bovendien met een tientje omhoog naar 165 euro. Het gemiddelde bedrag dat verzekerden kwijt zijn aan het eigen risico stijgt daardoor met 5 euro. Ook de derde belastingschijf wordt korter. Mensen met een hoog inkomen (boven 54.367 euro per jaar) moeten daardoor over een groter deel van hun inkomen 52 procent belasting betalen. De portemonnee zal snel leger worden door hogere kosten voor openbaar vervoer (invoering ov chip maakt reizen ingewikkeld en vooral veel duurder), de gemiddelde verhoging van de zorgpremie naar 1085 euro (20 euro omhoog) en het bevriezen van de kinderbijslag. De kinderbijslag gaat tot 2012 niet omhoog. Normaal gesproken wordt de kinderbijslag tweemaal per jaar aan het gestegen prijspeil aangepast. Ook het inkomensafhankelijk kindgebonden budget wordt bevroren. De regering wil de studiefinanciering in 2011 en 2012 bevriezen. Het is de zoveelste maatregel die studenten treft en met name de studenten zonder rijke pa en ma. Het is maar een kleine greep uit wat de bevolking te wachten staat.
Het cao-loon steeg in 2008 met 3,3 procent en naar verwachting zal er in 2009 ook nog sprake zijn van een lichte verhoging. Volgend jaar zullen steeds meer groepen, vooral als gevolg van de toenemende werkloosheid, het in hun portemonnee gaan merken. De werkende Nederlanders zullen de wereldwijde economische crisis volgend jaar minder in hun portemonnee voelen. Maar hun koopkracht wordt ook fors uitgehold door hogere eigen bijdragen, duurdere openbare voorzieningen, verhoging van allerlei gemeentelijke lasten, hogere premies en stijging van de kosten voor levensonderhoud. Als regering en werkgevers erin slagen om de loonkosten op de nullijn te houden of te verlagen moeten de werkenden en uitkeringsgerechtigden in ons land echter nog jarenlang rekening houden met verlies aan koopkracht. Ook mensen met een gemiddeld en een hoger inkomen leveren meer in. Omdat veel mensen hun baan verliezen, bonussen kwijtraken en hun vermogens zien dalen, kunnen de cijfers in de praktijk harder aankomen dan verwacht. Hun koopkrachtontwikkeling zal ongunstiger zijn dan de statistische cijfers suggereren.
Wie nu al moeite heeft rond te komen, krijgt het volgend jaar nog moeilijker met alle rekeningen te betalen. Ook voor de jaren daarna moeten mensen er rekening mee houden dat hun portemonnee sneller leeg is. Het Nationaal instituut voor budgetvoorlichting (Nibud) raadt daarom mensen aan voor een buffer te zorgen, waarmee ze het verwachte koopkrachtverlies voor de jaren 2011 en verder kunnen opvangen.
Vanaf 2011 wil het kabinet miljarden (oplopend tot 35 miljard!) bezuinigen. Daarbij zijn er geen taboes. Van ontslagrecht tot hypotheekrenteaftrek, alles wordt onderzocht. Ook de PvdA gaat hiermee akkoord. Het afzeggen van de opvolger van de F16 (zou miljarden schelen) is blijkbaar wel een taboe, want daarover wordt door niemand gerept. Belasting heffen aan het koningshuis al evenmin, want ook daarover mag niet worden gepraat. Kennelijk mag er ook niet worden gesproken over boetes aan graaiende bankiers en speculerende banken. Wanneer gaat Bos het geld terughalen dat hij zo genereus 'leende' aan de omvallende banken? Bij de overname van de banken eind 2008 zei Bos nog dat dit de belastingbetaler geen geld zou kosten. Intussen komt er nog niets binnen, terwijl de winstgevendheid toeneemt. Bankiers vallen nog geen zes maanden na het hoogtepunt van de crisis weer in het oude 'bonus-gedrag' en laten winstgevende cijfers zien ten gevolge van de kapitaalgaranties en -injecties. Horen we Bos nog over de noodzaak van nationalisatie van tenminste een deel van de banken?
Banken mogen kennelijk alleen maar worden geholpen met belastinggeld. Ze mogen niet worden aangesproken om te betalen. Het vertrouwen van de bevolking in de politiek neemt met de dag meer af. Heel wat mensen vinden ook, en niet ten onrechte, dat deze regering vooral bezig is angst te zaaien om de plannen die er toch al lagen, zoals AOW naar 67 jaar en versoepelen ontslagrecht, versneld door te kunnen drukken.
Het is de hoogste tijd voor coalities van links. De hoogste tijd voor besprekingen tussen linkse partijen om een gezamenlijk front te starten. De hoogste tijd om te stoppen met spelletjes, bedoeld om de eigen club op te poetsen. De werkenden en uitkeringsgerechtigden, jong en oud, van buitenlandse komaf of autochtoon, hebben alleen baat bij eenheid van links.