Anna Ioannatou
"Zeer ontroerd aanvaardden wij de uitnodiging om mee te doen aan de 90ste verjaardag van de oudste partij van het Griekse parlement, de KKE. Wij hopen dat ook andere partijen dit initiatief zullen volgen." Als u dacht dat deze woorden van een communist afkomstig zijn hebt u het mis.
Viron Fidetzis, directeur en nummer één van het staatsorkest Athene gaf op deze wijze uitdrukking aan zijn gevoelens, ingaand op de uitnodiging van de Griekse Communistische Partij met zijn orkest op 14 november jl. naar het hoofdkwartier van de partij te komen voor een concert in de grote zaal.
Om in de laatste Manifest van dit seizoen het jaar muzikaal te beëindigen lijkt het ons aardig dit belangrijke evenement te belichten.
Een staatsorkest van een kapitalistisch land met een centrumrechtse regering geeft een concert in het hoofdkwartier van een communistische partij, die zijn 90-jarig bestaan viert! Vreemd, is misschien uw eerste reactie. Of op z'n zachtst gezegd ongewoon.
Het is dan ook minder te danken aan de vriendelijkheid van het Griekse kapitalisme (de ware aard van het beestje moge uit voorgaande artikelen in Manifest blijken) dan aan het respect dat de KKE in het land geniet en dat veel groter is dan met kiespercentages aangeduid kan worden. "Als staatsorkest zijn wij van het hele Griekse volk", zo vervolgde de directeur. "Wat wij dienen komt het volk toe, het is geen kunst voor een elite. Diegenen die de muziek, die u vanavond te horen krijgt, gecomponeerd hebben, leverden een grote strijd en wij geloven dat hun mentaal-cultureel erfgoed iedereen toekomt."
Van drie componisten werd een symfonie gespeeld: de Grieken Alekos Xenos en Mikis Theodorakis en de Rus Dimitr Shostakovic.
Van Alekos Xenos het gedicht in symfonie 'Digenis leeft voort' met deze naam symbolisch verwijzend naar een vrijheidsheld uit de eerste tijd van de Ottomaanse overheersing, maar gecomponeerd in 1952 - geïnspireerd door de heldhaftige dood van massaal gefusilleerde communisten in de jaren van vervolgingen die op de Burgeroorlog volgden.
Van Mikis Theodorakis 'Elegie en klaagzang voor Vasilis Zannos', gewijd aan een in 1948 gefusilleerde kameraad. Een compositie die slechts één keer was opgevoerd en in ballingschap onder zeer slechte omstandigheden uit het hoofd geschreven werd, uiteraard zonder de hulp van muziekinstrumenten.
En last but not least, want zeker de grootste van dit gezelschap - de 'Elfde Symfonie' van Dimitr Shostakovic, in 1956 gecomponeerd ter ere van de 40ste verjaardag van de Oktober Revolutie van 1917 en gewijd aan de bloedig onderdrukte opstand van het jaar 1905, toen de politie van de tsaar het vuur opende op de ongewapende bevolking, die in Sint Petersburg op straat betoogde voor brood, rechtvaardigheid en vrijheid: "In deze compositie zou ik de ziel tot uitdrukking willen brengen van de mensen die als eersten de weg naar het socialisme openden", schreef de componist in 1956.
Ontroering trok door de stampvolle zaal, toen de inmiddels 83-jarige Mikis Theodorakis het podium besteeg en zich tot het publiek wendde met de volgende woorden: "Van mij, die leeft en Vasilis Zannos, die dood is - gefusilleerd door het monarchale fascisme - de van harte gemeende wensen voor onze geliefde partij, de KKE. Wij beiden waren kinderen van deze partij. Wehebben stormachtige tijden beleefd vechtend voor de idealen, die de partij ons leerde... Deze compositie is niet alleen een treurzang voor een verloren kameraad, maar een poging de grootse opoffering van alle kameraden, die hun leven gaven voor de vrijheid en het geluk van ons volk, in klanken te vatten".
Het concert vormde de afsluiting van een reeks evenementen ter ere van het 90-jarig bestaan van de KKE (opgericht op 18 november 1918), waaronder ook een tentoonstelling over de geschiedenis van de arbeiders- en communistische beweging in Griekenland en een tentoonstelling van beeldende kunsten met 600 werken van in totaal 300 kunstenaars. De directeur van de lokaliteit waar deze laatste plaatsvond (politiek behorend tot de regeringspartij!) verklaarde bij de openingsplechtigheid, dat tot nu toe geen andere partij zo'n goede tentoonstelling georganiseerd had.
Misschien is het u allemaal wat te pathetisch, maar instelling en uitdrukking zijn hier in Griekenland nu eenmaal historisch-sociaal anders bepaald.
Valt Griekenland hiermee uit de toon? In elk geval zijn er interessante tegenstellingen in het Europa van de uitbreiding met bijvoorbeeld nieuwe lidstaten, waar communisten verboden zijn en aanhangers van de nazistische horden officieel gehuldigd worden! Genoeg stof voor oudejaarsoverpeinzingen...