Wil van der Klift
Ook volgens de nieuwste cijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) op vrijdag 12 december jl., een paar dagen na de cijfers van het CPB, naar buiten bracht glijdt de Nederlandse economie weg in een recessie. Op dit moment gaat het nog minder snel dan in sommige andere Europese landen, maar dat kan elk moment omslaan. Italië en Frankrijk meldden een dag eerder al scherpe dalingen van de productie, Duitsland volgde een dag later.
De Nederlandse economie belandt komend jaar in een recessie. Het Centraal Planbureau (CPB) voorspelt voor 2009 een krimp van 0,75 procent, 2010 wordt naar verwachting ietsje beter, met een groei van 1 procent. De werkloosheid loopt snel op tot 6,5 procent in 2010. Het overschot op de begroting slaat om in een fors tekort, oplopend tot 2,4 procent in 2010. In de macro-economische verkenningen die op Prinsjesdag werden gepresenteerd, ging het CPB nog uit van een groei van 1,25 procent in 2009. De 2 procent verschil met de raming van september is een ongekend grote bijstelling. Het Planbureau benadrukt bovendien dat de cijfers zeer onzeker zijn. De kans is zelfs 'aanzienlijk' dat ze neerwaarts worden bijgesteld. In een alternatieve variant van het CPB is de recessie dieper, met 2,0 procent krimp in 2009 en een minnetje van 0,2 procent in 2010. Verder neemt de werkloosheid flink toe. In de hoofdvariant is er een verdubbeling van 300.000 werklozen dit jaar tot 600.000 per eind 2010. De Nederlandse vakbeweging doet er goed aan zich op dit scenario te oriënteren.
Door de daling van de olieprijzen blijft de inflatie zolang die daling aanhoudt beperkt tot 1,5 procent in 2009 en 1 procent in 2010.
Omdat het duidelijk minder gaat in de ons omringende landen, gaat ons land dat zeker ook merken. Nederland ontkomt niet aan de gevolgen van de crisis die wereldwijd is. Een periode van twintig jaar van economische groei, die overigens zeer ongelijk werd verdeeld, is ten einde. De Nederlandse economie verkeert in een diepe recessie die nog geruime tijd kan aanhouden, stelde het Centraal Planbureau (CPB) een paar dagen geleden in een prognose voor de komende twee jaar. De gevolgen dreigen onverkort te worden doorgesluisd naar de bevolking: allereerst ten gevolge van (massa)ontslag (met tegelijkertijd uitkleden van de ontslagrechten) en op iets langere termijn (mede als gevolg daarvan) verlaging van de lonen en de koopkracht.
Het CBS maakte donderdag 11 december bekend dat de industriële productie in oktober met 2,5 procent is gekrompen, vergeleken met dezelfde maand van vorig jaar. Het is de vierde opeenvolgende maand dat de productie lager uitvalt. Bovendien gaat het om de sterkste krimp in meer dan vijf jaar en voor het eerst in vijftien jaar dat de productie in alle verschillende onderscheiden sectoren terugvalt. De winkelverkopen lagen in dezelfde maand ongeveer 0,5 procent lager.
De Europese industrie krijgt rake klappen door de crisis die de economie momenteel doormaakt. De vooruitzichten voor het vierde kwartaal zijn nog veel slechter dan verwacht, waarschuwen analisten. Op woensdag 10 december werden de industriecijfers uit Frankrijk, Italië, Zweden en Griekenland bekendgemaakt. Frankrijk en Italië zagen hun productie in oktober al teruglopen met 2,7 procent en 1,2 procent, vergeleken met een maand eerder. Analisten voorspelden een daling van respectievelijk 0,6 procent en 0,8procent. De Franse industriële productie, goed voor een vijfde van het bruto binnenlands product (bbp), kromp met een recordpercentage van 7,2 procent vergeleken met vorig jaar. Italië kreeg een krimp te verwerken van 6,9 procent. De Italiaanse economie is in het derde kwartaal officieel in een recessie beland. De economie kromp met 0,5 procent, vergeleken met het tweede kwartaal.
Ook de Duitse economie staat onder grote druk. Daar is sprake van de ergste krimp sinds 1945. De Duitse economie zal volgend jaar met 2,2 procent krimpen, liet het toonaangevende economische onderzoeksinstituut Ifo op donderdag 11 december jl. weten. In juni ging het Ifo nog uit van een groei met 1 procent in 2009. De Duitse economie, die dankzij haar export juist kon profiteren van de sterke wereldwijde groei, wordt nu meegezogen in de maalstroom van de internationale economische crisis. Ook in 2010 verwacht de Ifo een krimp van 0,2 procent. Woensdag 10 december kwam het onderzoeksinstituut RWI uit Essen nog met een voorspelling voor een krimp van 2 procent in 2009.
In reactie op deze cijfers kregen Duitse ministers gisteren onenigheid over welke stimuleringsmaatregelen het land nu nog moet treffen (zie ook artikel UZ, elders in Manifest). Bondskanselier Angela Merkel zei gisteren het komende jaar opnieuw naar fiscale stimuleringsmaatregelen te gaan kijken.
De industrie in de eurozone is in een diepe recessie beland, aldus een aantal economen. Het Italiaanse, Franse en Duitse bbp zal flink teruglopen in het vierde kwartaal. Leidende indicatoren voorspellen, volgens hen, dat de recessie diep en langdurig zal zijn. Sommigen spreken van een catastrofe. Zij verwachtten een enorme terugval, maar niet dat het zó erg zou zijn.
Autoproducenten worden op dit moment verreweg het hardst geraakt, zo blijkt uit cijfers. In oktober liep de autoproductie in Frankrijk terug met 14,3 procent, de scherpste afname sinds augustus 1999. De Franse auto-industrie is met ongeveer 2,5 miljoen banen goed voor ongeveer 10 procent van de Franse werkgelegenheid. Frankrijks tweede automaker, Renault, heeft al aangegeven 6.000 banen in Europa te schrappen en productieplaatsen in december een paar weken te sluiten. De autoverkoop in West-Europa is met een kwart gedaald in november. Concurrent PSA Peugeot Citroën stuurt de komende maanden aan op een vrijwillige afvloeiing van 3.550 personeelsleden.
In Italië viel de autoproductie in oktober met 5,8 procent terug vergeleken met een maand eerder. Producent Fiat is sinds september bezig met het terugbrengen van de productie en kijkt nu naar het tijdelijk naar huis sturen van een deel van het personeel. De verkoopcijfers van Fiat daalden voor de elfde keer op rij, maar deze keer met 29 procent!!. In december wordt maar een week productie gedraaid. Wat er daarna zal gebeuren hangt af van de vraag. Bij Fiat tast men volledig in het duister.
De gevolgen van de crisis in de auto-industrie zijn ook in Nederland goed te merken. Een kwart van de Nederlandse autohandelaren wil volgend jaar schrappen in zijn personeelsbestand, waarbij gedwongen ontslagen niet worden uitgesloten. Eén op de drie dealers rekent erop in 2009 personeel gedwongen op straat te moeten zetten.
Transportbedrijf Vos Logistics gaat voor 345 van de ruim 3000 werknemers ontslag aanvragen. Voor 145 Nederlandse werknemers is geen plaats meer.Tijdelijke arbeidscontracten zullen niet worden verlengd. De meeste banen verdwijnen in Polen, Hongarije en Frankrijk. Het negatieve effect van de recessie op de vervoersvraag is veel sterker dan gedacht. Bij enkele bedrijfsonderdelen is de omzet meer dan 30 procent gedaald ten opzichte van het tweede kwartaal. Vos Logistics spreekt van een fors tegenvallende vervoersvraag. De Nederlandse transportwereld maakt zich grote zorgen over wat er in de sector gebeurt. Transport en Logistiek Nederland (TLN) luidt de noodklok, omdat er meer massaontslagen zitten aan te komen. TLN en Koninklijk Vervoer Nederland praten deze week over een pakket maatregelen om het ontslagleed voor chauffeurs te verzachten. Een van de voorstellen is om voor chauffeurs de toegang tot het prepensioen te versoepelen. Ook een mobiliteitspool van chauffeurs die worden ontslagen is een optie.
Er is inmiddels al sprake van een heuse ontslaggolf die alleen maar nog verder aanzwelt. Een blik op een paar weken informatie toont een onafgebroken rij van nieuwe ontslagen, werktijdverkortingen, verplicht (onbetaald) verlof en pogingen tot loonsverlagingen. Uiteraard zijn vooral de tijdelijke/uitzendkrachten als eerste het haasje.
Ontslagplannen vinden er verder onder meer nog plaats in de elektronicasector, de haven, de media, de bouw en vastgoed en de transportsector. Werktijverkorting vindt onder meer plaats in de staalsector en de chemie.
Het is niet verwonderlijk dat de daling van de werkloosheid inmiddels tot staan is gekomen. De drie maanden voorafgaande aan 20 november jl. steeg het aantal al met 3.000 volgens het CBS. Dat zal nu aanzienlijk meer gaan worden.
Wereldwijd is het beeld nog veel heviger. Met als uitschieters Citigroup met 52.000 en de Bank of America waar 30.000 banen op de tocht staan. In de automobiel- en elektronica-industrie in Japan en de VS gaat het om duizenden banen, maar ook veel ontslagen vallen in de chemie, de telecom en de mijnbouw.
Het wordt tijd voor een andere aanpak: een socialistische. Het kapitalisme heeft zijn onvermogen meer dan ooit duidelijk gemaakt.