Wil van der Klift
Goede arbeidsomstandigheden, een vaste baan en een fatsoenlijk salaris zijn ook in Nederland niet vanzelfsprekend. Dat zei cao-coördinator Anja Jongbloed van FNV Bondgenoten op maandag 24 november jl. in Utrecht. Tegen het licht van de voortdenderende economische crisis is zo'n stelling toch wel erg schokkend. Je valt met een noodvaart naar beneden in een kolkende waterval en verzucht dat je recht hebt op een voortkabbelende rivier.
De bond maakte op een persconferentie het arbeidsvoorwaardenbeleid voor 2009 bekend. De grootste FNV-bond maakt zich bij de cao-onderhandelingen sterk voor 'gewoon goed werk'. Daar hoort een loon bij van minstens tien euro per uur, oftewel 130 procent van het minimumloon, stelt FNV Bondgenoten.
De top van Bondgenoten sprak op 24 november jl. nog gewoon van kredietcrisis, net als Wouter Bos twaalf dagen eerder de crisisverhalen nog overdreven vond. Kennelijk duurt het lang bij de mensen die dit land en de vakbeweging besturen voordat de werkelijkheid doordringt. Of is het allemaal bedoeld om het volk koest te houden in de hoop dat de crisis niet al te lang zal duren en niet al te diep zal ingrijpen?
Welke reden er ook achter steekt de gevolgen zijn desastreus. Nu wordt alom gekozen voor schadelijke kortetermijnoplossingen en wordt de bevolking een rad voor ogen gedraaid. Dat werd niet pas duidelijk op 8 december jl. toen het CPB naar buiten bracht dat Nederland in een langdurige recessie is beland. Tijdens een persconferentie in Luxemburg op vrijdag 3 oktober jl. (zie www.ncpn.nl) wees de vertegenwoordiger van de NCPN al op het feit dat de gevolgen van de crisis voor de Nederlandse bevolking zeer schadelijk zullen zijn omdat ons land een open markteconomie heeft en overgevoelig is voor de mondiale crisis.
In plaats van afscheid te nemen van het zoeken naar compromissen met Wientjes en zijn makkers, dus te blijven doorpolderen, is nu meer dan in de afgelopen decennia een onafhankelijke en strijdbare vakbeweging nodig. De diepgang van de crisis leidt er nu al toe dat de marionetten van het kapitaal in regering en Tweede Kamer alleen maar maatregelen nemen om de banken en grote bedrijven te steunen ten koste van publieke voorzieningen en hogere belastingen en kosten voor de bevolking in de (naaste) toekomst.
Het vasthouden aan de centrale looneis van 3,5 procent is wel het minste dat de bonden kunnen doen. En niet alleen omdat er nog steeds sprake is van een krappe arbeidsmarkt. Alhoewel de inflatie (hoe tijdelijk?) daalt vanwege de huidige lage olieprijzen en er sprake is van een stijgende koopkracht in 2009, kan iedereen zien dat daarvan alleen sprake zal zijn voor zeer korte duur en lang niet voor iedereen. Zelfs de werknemers die kortgeleden een tweejarige cao hebben gesloten zullen worden ingehaald door de gevolgen van de economische crisis. Met name het feit dat er in toenemende mate sprake is van massa-ontslagen zal een groot deel van de werkenden direct treffen in de portemonnee en op iets langere termijn hun bestaanszekerheid ondergraven als zij niet snel ander werk krijgen. De gepensioneerden, flexwerkers, uitzendkrachten en werknemers in de automobielbranche, de staalbedrijven en de toeleveringsbedrijven zijn de eerste slachtoffers, maar dat is slechts een klein topje van de ijsberg. In tal van sectoren vanhet bedrijfsleven wordt al druk gesaneerd. De noodhulp van vadertje Bos gaat volledig voorbij aan het feit dat er sprake is van een mondiale crisis. Tot op vandaag blijft hij roepen dat "we niet in paniek moeten raken", dat "bezuinigingen volstrekt niet aan de orde zijn op dit moment" (8 december jl.) en dat "de Nederlandse economie tegen een stootje kan" en "we er wel doorheen zullen komen". Kleurenblind waarschijnlijk deze minister: alle seinen staan op rood en hij zegt dat het groen is. De man heeft waarschijnlijk grote problemen met de kleur rood.
De top van de vakbeweging zou er goed aan doen zich veel duidelijker en strijdbaarder op te stellen. Ongeveer anderhalf miljoen mensen in ons land moeten het nu al met minder doen. In 1996 had 10 procent van de mensen laagbetaald werk, tien jaar later was dat 18 procent. FNV Bondgenoten maakt zich terecht zorgen over de toenemende tweedeling in de Nederlandse samenleving. Vooral jongeren, lageropgeleiden, vrouwen en nieuwe Nederlanders behoorden tot voor kort tot de risicogroepen. Dat gaat nu snel veranderen, zoals de demonstrerende werknemers van Nedcar al aantoonden.
Het gaat allang niet meer alleen om sectoren als de uitzendbranche, de taxiwereld en de post waar problemen zijn met de naleving van zelfs de simpelste arbeidsvoorwaarden. Zoals bij de nieuwe postbedrijven Sandd, Selekt Mail en VSP waar werknemers geen arbeidsovereenkomst hebben, maar werken op basis van opdrachten. Zij verdienen minder dan het minimumloon en missen elke rechtsbescherming. Terecht moet het minimumloon worden opgetrokken en even terecht moeten deze misstanden worden bestreden, maar de crisis heeft veel ernstigere en massalere gevolgen. Mag het een onsje meer zijn is er niet meer bij.
De bond maakt zich ook zorgen over het toenemende aantal flexwerkers. Het zijn er inmiddels 1,9 miljoen, onder wie 750 duizend uitzendkrachten. Zij horen in elk geval hetzelfde loon te krijgen als het personeel van het bedrijf dat hen inhuurt, stelt de bond. FNV Bondgenoten vindt ook dat iedereen recht heeft op een vaste baan. "Bedrijven behoren banen die negen maanden duren in één jaar om te zetten in vaste banen". Uiteraard kan geen mens iets tegen zo'n eis hebben, maar op het moment dat de flexwerkers en uitzendkrachten massaal worden ontslagen is er wel wat anders aan de hand. Hoe lang wil de top van de Nederlandse vakbeweging nog achter de feiten aanlopen? Hoelang wordt de Nederlandse bevolking nog in slaap gesust? Hoelang wordt er nog gezinspeeld op een snel einde van de crisis, terwijl elke dag meer berichten verschijnen over massa-ontslag, verdieping van de crisis en er meer dan genoeg bekend is over de negatieve gevolgen voor de bevolking?