Redactie Manifest
Nu Manifest voorlopig vierwekelijks verschijnt zijn we gedwongen om globaler met het dagelijks nieuws om te gaan. Hieronder daarom een schets van de belangrijkste gebeurtenissen in de afgelopen maand. Centraal staat in Nederland de aanval op het ontslagrecht. Deze aanval is onderdeel van de aanvallen van de Europese Commissie op het arbeidsrecht in Europa. Donner heeft zich tot doel gesteld om deze neoliberale afbraakplannen versneld in Nederland ten uitvoer te brengen. Nederland wederom als gidsland voor de aanvallen op de positie van werkenden en uitkeringsgerechtigden.
Maar de sluiting van drie vestigingen van Unilever, het dreigende ontslag van duizende postbestellers bij TNT en in de Thuiszorg, de pensioenroof in de Rotterdamse haven en de toenemende werkdruk in het onderwijs zijn evenzovele voorbeelden van de voortdurende rooftocht van het Europese en Nederlandse kapitaal. Waar christendemocraten en sociaaldemocraten in regeringen samenwerken proberen zij een geoliede uitvoering van die maatregelen door te voeren. Gelukkig ontstaat daar steeds meer verzet tegen. Het inzicht dat alleen eenheid en solidariteit voldoende macht kunnen vormen om de aanvallen te weerstaan groeit weer. Het is daarom een stap in de goede richting dat er wordt opgeroepen om in Rotterdam tegen de aanvallen op het ontslagrecht te demonstreren op zaterdag 24 november: Flitsontslag? Exit! Alleen samen sta je sterk.
Volgens Donner is de vaste arbeidsovereenkomst verleden tijd en zijn we toe aan Amerikaanse toestanden, waar 'hire en fire' gewoon is. Waar zo'n mannetje allemaal van droomt. Hij wil een boot bouwen om te redden wat er te redden valt. "Blijven we op die ijsschots zitten of bouwen we een boot?" aldus Donner. Wellicht is het beter om deze CDA-bewindsman in zijn eigen gemaakte boot te zetten en hem een flinke duw te geven. Alsof de keuze voor een menswaardig bestaan of een kapitalistische jungle een natuurgegeven is. Het is voor neoliberale profeten blijkbaar makkelijker om een karikatuur te maken van de werkelijkheid dan te knokken voor een solidaire maatschappij.
Donner komt niet verder dan de versleten mythen, waarbij het tegen elkaar uitspelen van groepen werknemers altijd het middelpunt van het betoog vormt. De minister wees er tot vervelens toe op dat nog veel mensen aan de kant staan. Vooral personen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie, zoals ouderen, laaggeschoolden en gehandicapten. Inplaats van adequate regeringsplannen en druk op de ondernemers richt hij zich tegen werknemers en uitkeringsgerechtigden. Maar die laten zich niet in de maling nemen. Daarom hoort hij terecht alleen maar wapengekletter en een 'nee' tegen iedere wijziging van het ontslagrecht.
De overgrote meerderheid van de leden van de CNV Bedrijvenbond is, evenals de leden en leiding van de FNV dat al eerder toonden, bereid actie te voeren tegen de kabinetsplannen voor het ontslagrecht. In drie weken tijd hebben bijna duizend leden de enquête op de site van de bond ingevuld. Een meerderheid (56 procent) vindt dat het ontslagrecht helemaal niet hoeft te worden aangepast. De meesten (90 procent) zijn bereid eventueel actie te voeren. Zij hebben dan een voorkeur voor een nationale actie tegen het kabinet, zoals het massale protest in 2004 op het Museumplein tegen de kabinetsplannen met onder andere prepensioen, VUT en WAO. Ruim een kwart denkt ook aan politieke stakingen. Voorzitter Jaap Jongejan van de Bedrij
venbond noemt het aantal leden dat actie wil voeren "opvallend hoog".
Zoals we in de vorige Manifest al aankondigden gingen de leraren in het MBO nu inderdaad staken. Vanaf 11 oktober waren er estafettestakingen, waarbij ROC Twente in Enschede de spits afbeet. Op 1 oktober verliep een ultimatum van de bond waarin geëist werd dat de werkdrukverhoging van tafel ging. De werkgevers reageerden echter door aan te geven dat zij een nieuwe verkenning wilden die echter niet moest worden gezien als een fase in de onderhandelingen. Feitelijk stelden zij dus slechts voor tijd te winnen met het doel hun voorstel voor bindende arbitrage erdoor te drukken. De bonden hebben dit verzoek van de werkgevers nu dus afgewezen en dat is niet verwonderlijk.
Tijdens de vakbondsbijeenkomsten van de afgelopen maand werd duidelijk dat de actiebereidheid bij de leraren groot is. De bijeenkomsten maakten echter ook duidelijk dat de leraren nu echte actie wilden. Meestal werd gekozen voor acties waarbij de leerlingen werden ontzien, maar dit keer willen de leraren dat niet. Voor de bond is het duidelijk. Er zijn al veel concessies gedaan en meer concessies wil de bond niet meer doen. Sterker nog de bonden willen dat ook de afspraken die gemaakt zijn in de cao van 2005 worden nagekomen. De eindejaarsuitkering per 2009 zou worden verhoogd tot een volledige dertiende maand. De werkgevers hebben dat echter genegeerd en stellen nu voor om pas in 2012 tot een volledige dertiende maand te komen. De bonden hebben nu besloten, in de vorm van een estafette verspreid over het land, een volledige dag te staken. Voor de werkgevers is dat een groot probleem omdat langdurige acties ertoe zouden kunnen leiden dat ze de lesurennorm van het ministerie niet meer halen en dat zou dus leiden tot stevige boetes. Het onderwijs blijft in beweging zolang de onderwijs'vernieuwers' doorgaan om de invloed van het bedrijfsleven te verhogen.
Op dinsdag 9 oktober kondigde Unilever de sluiting aan van drie van de zes fabrieken in Nederland. Daarbij verdwijnen 474 banen. De bonden reageerden daarop geschokt. Lucas Vermaat, verantwoordelijk bestuurder van FNV Bondgenoten, spreekt van "afbraakplannen". In alle zes Nederlandse fabrieken van voedingsmiddelenconcern Unilever werd vorige week gestaakt. De werknemers legden het werk voor veertig uur neer uit onvrede over de afbraakplannen van Unilever en vastgelopen cao-onderhandelingen. De vakbonden eisen van het concern een werkgarantie. Volgens Unilever, die in augustus al aankondigde in vier jaar tijd wereldwijd 20.000 banen te schrappen, is sluiting de enige oplossing. De bonden hebben een andere mening: "De leden van FNV Bondgenoten zijn het zat steeds maar weer te horen dat saneringen nodig zijn vanwege de kosten, terwijl de beloofde investeringen in mensen en machines niet of nauwelijks plaatsvinden", stelt Vermaat. De verwachting is dat de acties zullen doorgaan. De onderlinge solidariteit is zeer groot.
Bij de Britse post begonnen 48-uursstakingen. Het gaat om een initiatief van Communication Workers Union (CWU), de grootste vakbond binnen het bedrijf met 130.000 leden bij de Royal Mail. De vakbond wil haar ongenoegen uiten over de lonen en mogelijk banenverlies. Sinds juni werd er bij de Britse post al vier keer gestaakt op vraag van de CWU. Misschien een voorbeeld voor ABVAKABO FNV?
Steeds meer starters en ouders met kinderen slagen er niet in hun rekeningen op tijd te betalen. Bijna een derde van de Nederlanders tussen de 25 en 45 jaar had het afgelopen jaar te maken met oplopende schulden. Bovendien hebben steeds meer 55-plussers moeite hun vaste lasten op tijd te betalen.Dat blijkt uit onderzoek van incassobureau Intrum Justitia, dat 1,8 miljoen vorderingen op consumenten heeft geanalyseerd. "De groep van 25 tot 45 jaar heeft het zwaar", aldus Marc van Alphen van het incassobureau. "Nu door de kabinetsplannen onder meer de brandstofkosten, btw en ziektekosten stijgen, wordt de middengroep nog verder uitgehold." Het aantal incasso-opdrachten tussen juni 2006 en juni 2007 is gestegen van 2 miljoen tot 2,3 miljoen. De mensen tussen 35 en 45 jaar betalen rekeningen het vaakst niet op tijd. Het gemiddelde bedrag van uitstaande rekeningen ligt in deze groep op 580 euro. Over alle leeftijdsgroepen is dat gemiddeld 475 euro. (Orange, 24-9-2007)
Volgens de tweede Volkskrant Top-200 is Alexander Rinnooy Kan (58) de invloedrijkste Nederlander. Wat denkt deze invloedrijke man over de vaderlandse politieke toestand? Hij toont zich bezorgd over de onrustige politieke situatie. De electorale problemen van de PvdA (met de SP) en VVD (met Verdonk en Wilders) maken het moeilijk stabiel beleid te voeren, vindt hij. "Er is op de een of andere manier een uittocht gaande uit het politieke centrum. Dat is voor Nederland ongebruikelijk en ongelukkig. Het is echt zoeken naar een agenda die het ongenoegen en de ontevredenheid kanaliseert, en afbuigt in de goede richting." Zijn zorgen worden nog versterkt doordat hij inziet dat de grote klappen nog moeten komen. Veel tijd voor verandering is er niet: "Nu gaat het economisch nog goed. Laten we maar niet speculeren wat er gebeurt als dat anders wordt. Het begint dus wel urgent te worden om er iets op te verzinnen met z'n allen." De angst slaat hem om het hart als hij zich realiseert dat het Museumplein wellicht nog alleen maar een voorspel was.
Rinnooy Kan was eerder voorzitter van de werkgeversvereniging VNO en lid van de raad van bestuur van ING. Naast het voorzitterschap van het belangrijkste sociaaleconomische adviesorgaan van het kabinet heeft hij een lange lijst nevenfuncties. Invloedrijke lieden in dit land behoren tot het ondernemerskamp of zijn er de dienaren van. Maar terecht maken die zich zorgen. Het kapitalisme is al geruime tijd niet meer in staat om de problemen van de bevolking op te lossen. Steeds meer mensen, zoals op dit moment de arbeiders bij Unilever, beginnen bovendien te begrijpen dat het kapitalisme de oorzaak is van de problemen. Dat er politieke oplossingen moeten komen die verder gaan dan marginale veranderingen van en binnen het kapitalisme.
Het kapitalisme is fundamenteel niet in staat de grote mondiale problemen van deze tijd op te lossen. Concurrentie en winstbejag staan planning en menselijke oplossingen in de weg. Het systeem zorgt voor steeds meer onoplosbare - mondiale en nationale - problemen. Zonder socialistische planning ligt alleen een voortzetting van de moordende onderlinge kapitalistische concurrentie over de ruggen van de loon- en uitkeringsafhankelijken, in het verschiet. De angst van Rinnooy Kan is dus terecht. Laat 24 november het begin zijn van een nieuwe golf van verzet.
(*) tekst van onderwijsdeel: Ron Verhoef.