Jorge Martín
Onder druk van de internationale financiële crisis hebben de centrale banken noodgedwongen een nog niet eerder vertoonde reddingsoperatie uitgevoerd voor de grote kapitalistische conglomeraten. In een paar uur tijd smeten ze daarbij een half biljoen dollar over de balk, een bedrag dat nooit beschikbaar is als het gaat om gezondheid, woningbouw of onderwijs.
Bush redt de speculanten, op hetzelfde moment dat hij de uitgaven voor de gezondheidszorg verlaagt voor de soldaten die terugkeren uit Irak en Afghanistan en terwijl de VS geconfronteerd worden met de ineenstorting van hun basisinfrastructuur (dammen, dijken en bruggen), die heeft geleid tot de verdwijning van het oude New Orleans en tot de Minneapolis-catastrofe.
De ineenstorting van de effectenhandel heeft de private pensioenfondsen enorm verzwakt. De pensioentegoeden van miljoenen werkers over de hele wereld zijn met één pennenstreep weggevaagd. Hetzelfde is gebeurd met de gezondheidszorgfondsen voor de werkers van grote VS-bedrijven evenals met de spaartegoeden van een deel van de middenklasse over de hele wereld.
Het betreft geen gedeeltelijke of lokale crisis. Een gigantische hoeveelheid ongebonden flitskapitaal verstopt de poriën van de kapitalistische samenleving. Volgens schattingen bedraagt het speculatieve kapitaal alleen al in de VS 48 biljoen dollar, drie keer zoveel als het bruto nationaal product.
De financiële crisis maakt de cirkel rond die midden 2002 begon. Toen startte de Federal Reserve (FED, Centrale Bank) van de VS met de verlaging van de belastingtarieven en het in omloop brengen van geld (in een tempo dat vier keer hoger lag dan de groei van het bruto nationaal product), om zo de economie van de VS (en van de hele wereld) uit de recessie te halen.
Het in omloop brengen van dat geld en de opeenstapeling van schulden ontketende volledig onbeheersbare speculaties. Daarbij werden de (geld)middelen niet ingezet voor het vergroten van de productiecapaciteit, want de wereldmarkten zijn al overladen met goederen en de industriële winsten zijn laag. Volgens een recent rapport van de Bank for International Settlements (BIS, Bank voor Internationale Betalingen) heeft er de afgelopen jaren een "investeringsstaking" plaatsgevonden, temidden van de grootste financiële injectie in de geschiedenis. Het grootste deel van de geldvoorraden die ontstonden door het in omloop brengen van geld, nog eens vergroot door het aangaan van schulden, werd gebruikt voor het kopen van bestaande bedrijven, met als doel ze te plunderen of om hun cash flow te bemachtigen, om daarmee een basis te leggen voor latere financiële speculaties. Dit alles toont het volledige parasitisme van het kapitalistische economische proces.
Het speculatieve flits(financiers)kapitaal ging op zoek naar echte winsten en stal die rechtstreeks uit de handen van de arbeiders, door het bevriezen of verlagen van hun lonen, het verslechteren van arbeidsomstandigheden, outsourcing (elders op de wereld uitbesteden van bepaalde taken/onderdelen van bedrijven) en het afbreken van sociale zekerheid en pensioenen. Het "herstel" waar Bush over sprak was de eerste in de geschiedenis van de VS waarbij zowel de nettolonen als het aandeel in het nationaal inkomen voor de werkers niet is gegroeid. De hoogste speculatieve winsten in de geschiedenis gingen samen met een periode van ernstige sociale achteruitgang voor de arbeiders.
Wat was bedoeld als een uitweg uit de catastrofe zorgt voor een nieuwe catastrofe: de ineenstorting van de aandelenmarkt als gevolg van het bankroet van de aandelenhandel in de technologie in 2001. In de afgelopen 20 jaar waren we getuige van een eindeloze reeks van financiële catastrofes. Zoals de crisis van de effectenbeurs in de VS in 1987 (die een recessie veroorzaakte die vier jaar heeft geduurd) die eind jaren tachtig van de vorige eeuw werd gevolgd door de ineenstorting van de spaar- en hypotheekbanken, (die een enorme crisis in de bankwereld veroorzaakte, die de Citibank op het randje van faillissement bracht). En de Japanse crisis midden jaren 1990 (met als gevolg een economische depressie waar Japan 15 jaar later nog niet overheen is). Daarna de Mexicaanse crisis van 1994/95, de Aziatische crisis in de jaren 1997/98 en de wanbetalingen in Rusland, Turkije en Argentinië. Vervolgens het faillissement van de LTMC trust funds [hedge fund 'Long Term Capital Management', nvdr] in 1998, de val van Enron en WorldCom in de beginperiode van de regering Bush en de ineenstorting van de technologiebeurs in 2001.
Iedere poging om tot een oplossing te komen - het promoten van speculaties, het verdringen van concurrenten als het gaat om uitbuiting van de werkers en het toe-eigenen van de rijkdommen van de wereld door een handjevol machts- en imperialistische groepen - heeft geresulteerd in een nog ergere crisis.
In de VS heeft zich een recessie in de bouwwereld voltrokken. De uitspraak dat de financiële crisis een 'storm in een glas water is', omdat de zogenaamde 'fundamenten van de economie' (consumptie en bedrijfswinsten) een stevige basis vormen, is complete onzin. Iedereen, van Bush tot Lula, beweert dat. In Brazilië bestaat het grootste deel van het kapitaal dat het land de afgelopen jaren is binnengekomen uit leningen (schulden), verleend door speculanten uit landen met lage rentetarieven (zoals de VS en vooral Japan), om op die manier te profiteren van de enorm hoge rentevoet in Brazilië. Een ander land dat aan de rand van een faillissement staat is Turkije, dat zich dichtbij het centrum bevindt van de grote nederlaag van het imperialisme in Irak.
De 'fundamenten van de economie' zijn helemaal niet stevig. Consumptie is niet het gevolg van betere salarissen of een groter aandeel van het nationaal inkomen voor de werkers, maar wordt gestimuleerd door leningen tegen een zo laag mogelijke rente. De schuldenlast van consumenten is de grootste uit de geschiedenis en een aanzienlijk deel van de winsten van industriële bedrijven is afkomstig van financiële transacties met geld uit hun fondsen (Dus niet gerelateerd aan hun productie, nvdr.)
In de VS is aangekondigd dat miljoenen huiseigenaren die hun hypotheek niet meer kunnen aflossen, voornamelijk arbeiders, uit hun huizen zullen worden gezet. De industriële recessie zal zorgen voor miljoenen ontslagen en zal de toename van onderaanbesteding, outsourcing en loonsverlaging nog verder versterken. De VS staat aan de vooravond van een ongekende sociale ineenstorting: verpauperde wijken, sluiting van openbare diensten en werkers zonder huisvesting, werk en sociale zekerheid.
Is China de uitweg?
In de afgelopen 10 jaar is China uitgegroeid tot het belangrijkste centrum van kapitaalvergaring in de wereld. De crisis zal alle tegenstellingen diezich hebben opgestapeld tijdens de economische groei ernstig verscherpen. China is geen nationale economie, maar eerder een platform voor export naar de wereldmarkt.
De devaluatie van de dollar, bedoeld om speculanten in de VS te redden, zal de enorme reserves die China heeft opgebouwd in waarde doen dalen; door de recessie zal de capaciteit van China om te exporteren naar de VS en de wereldmarkt afnemen. De commerciële oorlog is al begonnen, met speelgoed en voedsel. De afname van de export en financiële reserves zullen in China uiteindelijk leiden tot het faillissement van een groot aantal investeringen, met miljoenen ontslagen tot gevolg. Deze omslag in China zal gepaard gaan met meer ernstige sociale explosies dan er tot nu toe al geweest zijn en zelfs met revolutionaire situaties.
Het zwaartepunt van de internationale situatie zal, meer dan ooit, komen te liggen bij politieke actie. De kapitalistische staten zullen proberen om de speculanten te redden over de rug van de bevolking, door middel van onderdrukking door de staat, repressie en oorlogen. Dit zal zeker het geval zijn in de staten die worden geregeerd door centrumlinkse coalities. Het apparaat van de vakbondsorganisaties, als instrument van de bourgeoisie in arbeidersorganisaties, zal worden gedwongen om in de organisaties van de werkers de rol van politieagent tot het uiterste te spelen.
Tegenover de kapitalistische reddingsoperatie van een historisch uitgeput sociaal systeem plaatsen wij de noodzaak voor een complete reorganisatie van de maatschappij, gebaseerd op nieuwe sociale grondslagen.
De daden van het kapitalisme tegenover de massa's, van het verlies aan sociale vooruitgang tot het kapitalistische herstel in de ex-socialistische landen, zullen opnieuw ter discussie worden gesteld. Het historische alternatief voor onze eeuw, het socialisme (in plaats van barbarisme), is gerechtvaardigder dan ooit. Vertaling J. Bernaven.