Duizenden slachtoffers van WAO-plannen Balkenende II

Stapeleffect andere plannen geeft nekslag

Boze gehandicapten en chronisch zieken stonden maandagavond 19 mei aan de poort van congrescentrum De Eenhoorn in Amersfoort. Daar vergaderde het CDA over het sociaal beleid. De demonstranten voelen zich 'uitgekleed' door het nieuwe regeerakkoord, dat hard ingrijpt in de sociale zekerheid en de gezondheidszorg. Vooral het herkeuren van WAO-ers onder de 45 jaar zet kwaad bloed. Iedereen die minder dan 80% arbeidsongeschikt is, dreigt door die herkeuringen zijn uitkering te verliezen. De actie was een initiatief van de CG-Raad, de koepel van gehandicaptenorganisaties in Nederland.

Door Jan Cleton

Waren de WAO-plannen van de SER al een duidelijke verslechtering voor grote groepen arbeidsgehandicapten, wat er in het hoofdlijnenakkoord van CDA-VVD-D66 (Balkenende II) staat voorspelt een ramp voor tienduizenden WAO-ers.

Onder het kopje bevorderen arbeidsparticipatie, staat in het hoofdlijnenakkoord:

De arbeidsparticipatie wordt bevorderd door:

in de WW de kortdurende uitkering af te schaffen, de vervolguitkering volledig af te schaffen en de wekeneis aan te scherpen (39 uit 52 weken, in plaats van 26 uit 39);
de doorwerking van dit WW-pakket naar de overheidssectoren (onderwijs, politie, defensie, rechterlijke macht en rijk) via een korting op de loonbudgetten te verwerken. De doorwerking van het WW-pakket heeft dezelfde aanvang (2005) en oploop als in de markt;
de huidige WAO-gerechtigden jonger dan 45 jaar te herbeoordelen op basis van het nieuwe WAO-criterium;
de budgetten voor de REA met oog op de nieuwe WAO te verlagen;
de WAZ wordt afgeschaft, rekeninghoudend met bestaande gevallen;
zie a1; (=loonontwikkeling collectieve sector. nvdr)
het verlagen van de uitgaven voor bijzondere bijstand, rekeninghoudend met het sterk gedaalde aantal ABW'ers en de gestegen uitgaven voor bijzondere bijstand, tot een niveau per ABW'er vergelijkbaar aan dat van midden jaren negentig;
het overhevelen van de adviestaken van de Raad voor Werk en Inkomen naar de SER en het afschaffen van RWI-subsidieregelingen.

Laten we beginnen met punt 3: alle WAO-gerechtigden onder de 45 jaar gaan dus herkeurd worden. Iedereen die niet 80-100% arbeidsongeschikt is en dat langdurig (minimaal 5 jaar) verliest zijn WAO-uitkering of komt er niet meer voor in aanmerking.

Degenen die een arbeidsverleden opgebouwd hebben (dat gebeurt ook in de WAO) hebben tijdelijk recht op een WW-uitkering, maar...

Dan komen we op punt 1: in de WW wordt de kortdurende uitkering afgeschaft, de vervolguitkering volledig afgeschaft en de wekeneis aangescherpt (39 uit 52 weken, in plaats van 26 uit 39). Dat laatste is voornamelijk nadelig voor seizoenarbeiders.

Mensen die buiten de WAO gaan vallen worden, als ze niet snel een baan vinden, na de WW-periode (als ze daar voor in aanmerking komen) direct doorgesluisd naar de bijstand. Balkenende heeft de Tweede Kamer wel toegezegd daar een oplossing voor te zoeken, maar die oplossing moet nog volledig bedacht worden.

En daarmee komen we op punt 7: de uitgaven voor bijzondere bijstand, rekeninghoudend met het sterk gedaalde aantal ABW'ers en de gestegen uitgaven voor bijzondere bijstand, worden teruggebracht tot een niveau per ABW'er vergelijkbaar aan dat van midden jaren negentig.

De laatste jaren werd het voor bijstandsgerechtigden, door de krapte op de arbeidsmarkt en de daardoor betere lonen, mogelijk weer werk te vinden zonder in de armoedeval terecht te komen. Dit veroorzaakte de daling van het aantal ABW'ers. Doordat er voor de gemeenten toen wat meer ruimte kwam in de besteding van het bijstandsbudget, konden de crepeergevallen wat vaker aanspraak maken op bijzondere bijstand. Balkenende II is van plan ditterug te schroeven naar het niveau van midden jaren negentig.

De perspectieven

Voor veel slachtoffers zijn de perspectieven bijzonder slecht. Veel jongere arbeidsongeschikten hebben in hun nog (gedeeltelijk) arbeidsgeschikte leven - gedwongen door de woningnood en beïnvloed door de propaganda - gekozen voor de aanschaf van een 'eigen' huis. Zij worden dus naast en bovenop de armoede ook nog geconfronteerd met de problemen van de aflossing van hun schuld. Als hun partner nog een inkomen heeft iets boven het minimumloon, dan volgt er ook geen bijstandsuitkering. Van het 'eigen' huis blijft dan binnen korte tijd niets meer over. Het huis verkopen en daar winst op maken, wordt ook al fiscaal gestraft als dat geld niet genvesteerd wordt in een nieuwe woning. Over degenen die een overwaardehypotheek hebben, zullen we het maar helemaal niet hebben. Huis verkocht en op zoek naar een huurwoning? De huursubsidie wordt verlaagd. De overige woningzoekenden, die vaak al vele jaren wachten op een woning, zullen het ze niet in dank afnemen als deze 'crepeergevallen' voorrang krijgen. Een zomerhuisje permanent gaan bewonen? Ook daar worden maatregelen tegen genomen. Wat dan? In een oude caravan, of een kartonnen doos, "that is the question". Hoe komt het dat er steeds meer daklozen en zwervers zijn? Zelf voor gekozen? Nee dus! Tekortschietende sociale opvang, die door de overheid geregeld had moeten worden, dat is de reden. Perspectiefloosheid, voor degenen die niet kunnen voldoen aan de eisen die dit steeds onmenselijkere systeem eist. Balkenende II dreigt aan- en uitvoerder in nog asocialere richting te worden. Als we niet massaal in opstand komen tegen de asociale plannen van dit kabinet, zullen we straks getuige zijn van een samenleving die die naam niet meer waardig is.

Amerikaanse toestanden

Als we naar de VS kijken (het rijkste land!) zien we dat daar zelfs mensen met een volledige baan zwerver worden omdat ze hun huur of aflossing niet meer kunnen betalen. Zoals vroeger staan de Amerikaanse arbeiders weer voor dag en dauw in de rij om een baantje voor een dag te krijgen. Bedrijven als het Nederlandse Randstad uitzendbureau waren er dan ook als de kippen bij toen de VS het fenomeen uitzendbureau toelieten. Uitzendbureaus als bemiddelaar voor een tweede baan, noodzakelijk voor grote groepen mensen om te overleven.

De Nederlandse werknemers zonder baan zijn afhankelijk van bemiddeling door de Centra voor Werk en Inkomen (CWI), of een uitzendbureau. Zelfs deze niet-commerciële instantie wordt door het huidige kabinet beëindigd. De mogelijkheden en subsidiegelden die een meer persoonlijke benadering mogelijk maakten, verdwijnen dus. De SER geeft schijnbaar werkbaarder adviezen. De WAO'ers kunnen er over meepraten! Voor hen, die buiten de boot vallen en vele anderen, geldt straks onverbiddelijk naast de gang naar het CWI de gang naar het uitzendbureau om een (tweede, derde) baantje, al is het maar voor één dag, te bemachtigen. Het toont anders, maar het is hetzelfde als vroeger en nu in de VS.

De periode verzorgingsstaat is voorbij

In Nederland vormde het Akkoord van Wassenaar, in 1982, een breekpunt met het na-oorlogse sociale contract. Het begin van de versnelde afbraak van de verzorgingsstaat. De arbeidersklasse heeft, mede door de mateloze meegaandheid van de vakbondsleidingen, sindsdien steeds stappen terug moeten doen qua welvaart. De kloof tussen rijk en arm is in die periode enorm toegenomen.

Na de val van de Sovjet-Unie en de Oost-Europese socialistische staten, is de kapitalistische noodzaak om de verzorgingsstaat in stand te houdengeheel verdwenen. De solidariteitsgedachte werd langzaam maar zeker vervangen door het individualisme, met als dieptepunt "de vakbond als uw persoonlijke zaakwaarnemer".

Door de wereldwijde economische (overproductie) crisis, is nu voor de kapitaalkrachten het moment aangebroken om de verzorgingsstaat rigoureus om zeep te helpen. Werknemers moeten nu individueel onderling, via zogenaamd maatwerk, gaan concurreren, en gezamenlijk met de werknemers in de lagelonenlanden. Loonmatiging en ombuigingen zijn daarbij de sleutelwoorden. Loonmatiging houdt voor velen achteruitgang in omdat de indexering veel kosten voor direct levensonderhoud, zoals gemeentebelastingen, buiten beschouwing laat. 'Ombuigingen' staat met name voor het herleiden van belasting- en premiegeld richting private ondernemingen. Zelfs het geld van een 100 procent werknemersverzekering, zoals de WAO, wordt hieraan opgeofferd.

Waar ligt de grens?

Hoever laten werknemers de afbraak van de verzorgingsstaat gaan? Wanneer is de grens bereikt? Laten ze toe dat de maatschappij waarin zij leven steeds asocialer wordt, ten behoeve van een kleine groep rijken? Zogenaamd omdat dat goed is voor de nationale economie?

De WAO'ers die georganiseerd zijn in gehandicaptenorganisaties zijn de straat al op gegaan. Wanneer gaan zij massale steun krijgen van de overige werknemers, die al is het niet vandaag ook morgen slachtoffer van deze asociale politiek kunnen worden?