|
|
Al meer dan een jaar houdt Manifest de golf van (massa)ontslagen in Nederland en elders op de wereld bij. De omvang van de ontslaggolf neemt nog steeds toe. Achter deze cijfers gaat een economische crisis schuil die zich steeds verder verdiept. De komende periode leggen we de nadruk meer op die crisis en de gevolgen voor het loon, terwijl we ook de werkloosheidsgroei, nu zoveel mogelijk per bedrijfstak, zullen blijven volgen. Werkloosheid is overigens de snelste manier van inkomensachteruitgang, zeker als het gaat om structurele banen.
Manifest zal de komende periode wat dieper ingaan op de kapitalistische wetmatigheden van de (huidige) kapitalistische crisis. Hieronder een inleiding van Ludmil Kostadinov (*)
Deze zinnen werden neergeschreven in 1930, in het politiek verslag van het Centraal Comité op het Zestiende Congres van de bolsjewistische Communistische Partij van de Sovjet-Unie. De crisis van 1929 staat bekend als een 'crisis van overproductie', hoewel het gepaster zou zijn het te hebben over een 'crisis van de misère, want er waren alleen maar te veel producten in verhouding tot de koopkracht en zeker niet in verhouding tot de behoeften van de maatschappij.
Deze crisis duurde vier jaar en wordt beschouwd als de diepste en de meest verwoestende van de geschiedenis van het kapitalisme tot op heden. De meest ontwikkelde industrielanden werden zeer diep getroffen, vooral de Verenigde Staten waar de industriële productie met 46 procent achteruitging, terwijl het aantal werklozen steeg tot 13 miljoen.
Deze crisis is des te opmerkelijker omdat zij zich ontwikkelde op hetzelfde ogenblik dat een ander sociaal-economisch model werd gerealiseerd in de eerste socialistische staat die, door zijn geslaagde economische ontwikkeling, bewees welke voordelen dit nieuwe sociale systeem bood. Terwijl miljoenen mensen hun werk verloren in de kapitalistische wereld, werd in 1931 de werkloosheid uitgeroeid in de Sovjet-Unie.
De Sovjet-Unie heeft aan de hele wereld getoond dat de productie kan toenemen in een tempo dat in de kapitalistische wereld ongekend is, zonder dat dit crisissen veroorzaakt, maar integendeel zorgt voor een onophoudelijke stijging van het levensniveau van de bevolking.
En tot slot stuurden zij aan op de militaire agressie tegen de Sovjet-Unie, toen het enige socialistische land ter wereld.
Kortom, de burgerij zocht een uitweg uit de crisis in het fascisme op binnenlands vlak en in de oorlog op het vlak van de buitenlandse politiek. We kennen het resultaat van deze inspanningen: de overwinning van het fascisme in Duitsland, de wereldoorlog, tientallen miljoenen slachtoffers, enorme vernietigingen, misère en lijden voor alle volkeren van de wereld, met inbegrip van de bevolking van de imperialistische landen. En tenslotte de nederlaag van de voornaamste strijdkracht, fascistisch Duitsland en zijn bondgenoten, en de overwinning van de socialistische revolutie in tal van Europese en Aziatische landen.
Terwijl het kapitalisme een uitweg zocht voor de crisis in fascisme en oorlog, vonden de volkeren die in de revolutie en het socialisme.
Vandaag heeft de crisis de Verenigde Staten en de belangrijkste kapitalistische landen nog niet zo erg geraakt als in 1929, maar ze is er wel in geslaagd de economie van de derdewereldlanden en van de 'nieuwe democratieën' te verwoesten. Voor deze landen, waaronder Bulgarije, is de crisis een feit. Sinds twaalf jaar zit Bulgarije in een voortdurende crisis. De daling van de productie is groter dan die in de Verenigde Staten in 1929-1933 en er is geen enkel teken dat duidt op een herstel van de economie tot het niveau van vóór de restauratie van het kapitalisme.
Volgens de officiële statistieken bedraagt het bruto binnenlands product (BBP) van Bulgarije in 1999 nog 70 procent van dat van 1989. De koopkracht van Bulgarije op de wereldmarkt ligt vier keer lager (zonder rekening te houden met de ontwaarding van de dollar tussen 1989 en 1999).
In 1989 was het BBP 48 miljard dollar (40 miljard leva, waarbij de gemiddelde wisselkoers voor de buitenlandse handel 0,83 leva per dollar bedroeg). In 1999 was het BBP ingestort en bedroeg het nog 12.4 miljard dollar (of 22,8 miljard leva, met een gemiddelde wisselkoers voor de buitenlandse handel van 1,84 leva per dollar). Dat is het resultaat van de verdwijning van de internationale markt van de socialistische landen en van de Comecon.
In 1989 bestond er geen werkloosheid terwijl er, volgens de officiële statistieken van 1999, nu 610.000 mensen werkloos zijn en de werkloosheidsgraad 16 procent bedraagt.
De toenemende armoede verscherpt de tegenstellingen en leidt tot een constante crisispolitiek. In een aantal 'nieuwe democratieën, vooral op het grondgebied van de voormalige Sovjet-Unie en in de Balkan, wordt het verzetvan de massa's door openlijke terreur of opgezette oorlogen onderdrukt. De tekenen van heroplevend fascisme worden duidelijk zichtbaar.
De toestand is nog erger in de derdewereldlanden, waar de crisis veel dieper is en allang was begonnen vóór de crisis in de voormalige socialistische landen.
Sinds begin 2001 breiden de verschijnselen van de scherpe crisis zich ook uit naar een aantal industrielanden en zelfs naar de Verenigde Staten. De 'recessie' heeft daar lelijk huisgehouden in de sector van de spitstechnologie, met de informatica, de telecommunicatie, internet, enzovoort.
Vandaag is het kapitalisme nog steeds niet het enige systeem dat de wereld onverdeeld overheerst, net zomin als in de jaren dertig. Ondanks het herstel van het kapitalisme in de Sovjet-Unie en in Oost-Europa, leeft nog steeds bijna 20 procent van de wereldbevolking in socialistische landen. Opnieuw zoekt het imperialisme, zoals zeventig jaar geleden, een uitweg voor de crisis in fascisme en oorlog. Met dat verschil dat de oorlog om de wereldoverheersing vandaag 'oorlog tegen het terrorisme' heet, en de fascisering van de binnenlandse politiek, de terreur tegen de progressieve krachten gebeurt in naam van de 'veiligheid', onder de vlag van de 'strijd tegen het terrorisme'. Ook nu zullen het fascisme en de oorlog het imperialisme niet redden, net zomin als zeventig jaar geleden, maar daarentegen misère en vernietiging zaaien en talloze slachtoffers maken. Zonder enige twijfel zullen de reactionaire legers hetzelfde lot ondergaan als het hitleriaanse Reich.
Voor de volkeren is de enige uitweg uit de crisis van het kapitalisme, wederom, de revolutie en het socialisme.
(*) Inleiding op het Brusselse Seminar op 2, 3 en 4 mei 2002 door Ludmil Kostadinov, hoofdredacteur van Rabotntchesky vestnik (Arbeiderskrant), blad van de Communistische Partij van Bulgarije. (Sofia, 10 april 2002). Het artikel is overgenomen uit Marxistische Studies, juli-september 2002, no. 59: 'Economische crisis en oorlog in de 21ste eeuw'.