Het lot van de "Revolutie van Simón Bolívar"

Venezuela staat voor belangrijkste verkiezingen

Door André Scheer
Over één punt zijn alle betrokkenen het eens: Venezuela staat aan de vooravond van de meest belangrijke verkiezingen in zijn geschiedenis. Dat werd nog eens duidelijk toen die verkiezingen, gepland voor 28 mei, werden uitgesteld. Tijdens die verkiezingen wordt iedereen opnieuw gekozen, van de voorzitter van de dorpsgemeenschap tot aan de president van het land, uit alle organen van de "Bolivariaanse republiek Venezuela", zoals het land, sinds de nieuwe grondwet een paar maanden geleden van kracht werd, nu officieel heet.

Deze "Super-verkiezingen" waren noodzakelijk geworden door een ingrijpende hervorming in de structuren, gebaseerd op de nieuwe grondwet van de "Vijfde Republiek". En zowel de aanhangers van president Hugo Chávez als zijn tegenstanders, waaronder de oligarchie van Venezuela, de tot nu gevestigde partijen en de VS, zien deze verkiezingen als de beslissende discussie over het toekomstige lot van de "Revolutie van Simón Bolívar".

Revolutie van Simón Bolívar

Sinds Hugo Chávez aan het hoofd van "Polo Patriótico", een heterogene lijstverbinding van haast geheel links in Venezuela, op 6 december 1998 de presidentsverkiezingen heeft gewonnen en met zijn ambtsaantreding in februari 1999 de "Revolutie van Simón Bolívar" tegen afhankelijkheid en corruptie uitriep, is in Venezuela een hervormingsproces aan de gang, dat door Heinz Dietrich Steffan niet geheel ten onrechte enigszins euforisch "de eerste revolutie in Latijns Amerika sinds die in Nicaragua van 1979" wordt genoemd. Er worden ook andere vergelijkingen gemaakt, om wat er in Venezuela aan de gang is te beschrijven. Zoals de weinig vleiende vergelijking met het Argentinië van Perón, omdat Chávez hetzelfde talent voor populistische slogans heeft, maar ook met het Chili van Allende, omdat de "Revolutie van Simón Bolívar" tot nu strikt binnen het kader van de parlementaire regels verloopt. Nadat Hugo Chávez, die ze in Venezuela ook wel "Comandante" noemen, in 1992 een mislukte staatsgreep pleegde en een paar jaar in de gevangenis zat, is hij nu met zijn partij "Beweging van de Vijfde Republiek" (MVR) de legale weg van de verkiezingen ingeslagen. De groeiende crisis over de wettigheid van de tot dan heersende partijen, de AD en de COPEI, kwam hem hierbij goed van pas; die hadden in hun afwisselende regeringsperiodes geen kans gezien de corruptie te lijf te gaan, ze waren zelf een deel van het probleem geworden. Toen in 1998 opiniepeilingen steeds duidelijker aantoonden, dat een verkiezingszege van Chávez waarschijnlijk werd, trokken zelfs vlak voor de verkiezingen de AD en de COPEI hun presidentskandidaten terug en riepen ze hun aanhangers op, de rechts-extreme ondernemer Salas Romer te kiezen. Maar Hugo Chávez kreeg een overduidelijke absolute meerderheid van de stemmen, terwijl AD en COPEI genoegen moesten nemen met een paar procent. Nauwelijks was Hugo Chávez aan de regering, of hij liet een datum voor een referendum vastleggen, waarin de Venezolanen moesten beslissen of het land een nieuwe grondwet moest krijgen. Het was het allereerste referendum in de geschiedenis van het land en een overweldigende meerderheid stemde, hoewel de deelname aan het referendum niet al te hoog was, vóór het uitwerken van een nieuwe grondwet door de wetgevende vergadering, de "Constituyente". De verkiezingen voor deze "Constituyente", in het voorjaar van 1999, eindigden met een nog grotere zege voor "Polo Patriótico". Van de 130 gekozen gedelegeerden voor de vergadering behoorden er net nog zeven tot de rechtse oppositie.

Nieuwe politiek

De periode van een soort tweelingheerschappij begon, van de "Constituyente", die als eerste van haar maatregelen de hoogste rechters van het land ontsloeg, en het oude, nog door de gevestigde partijen overheerste, twee-kamer-parlement. Het oude parlement kon zich echter niet handhaven tegenover de duidelijke steun voor de "Constituyente" van de meerderheid van de Venezolanen en de hevige acties in de straten van de hoofdstad Caracas. Na een paar zeer spannende weken, waarin de vertegenwoordigers van het bestaande parlement van tijd tot tijd op straat stonden tegenover de aanhangers van president Chávez, was de "Constituyente" als de eigenlijke wetgevende vergadering doorgebroken. De wetgevende vergadering werkte een tekst voor de grondwet uit, die door waarnemers beschouwd wordt als "de modernste grondwet van het hele continent". Niet alleen werd de "nationale soevereiniteit' van Venezuela, in een, tegen inmenging van de VS gericht, artikel vastgelegd, ook kreeg de minderheid van de inheemsen verregaande rechten, die door de rechtsen jammerend een "splitsing van het land" worden genoemd. De politiek van het "laten verdwijnen", waarmee de mensen in Latijns Amerika zulke droevige ervaringen hebben opgedaan, is in de nieuwe grondwet stringent verboden. Het verbod op abortus, dat tot nu in de grondwet opgenomen was, is soepeler geworden, doordat het recht op leven nog alleen geldt vanaf het moment van de geboorte en niet meer vanaf het "moment van de ontvangenis". De nieuwe "Bolivariaanse" grondwet werd op 15 december 1999 met een geweldige meerderheid aangenomen en geeft de Venezolanen nu de "Super-verkiezingen" (oorspronkelijk 28 mei, maar uitgesteld). Ook al is het proces van hervormingen in Venezuela in feite nog slechts binnen een institutioneel kader aan de gang en laten duidelijke economisch-politieke maatregelen nog op zich wachten, toch heeft de regering van "Polo Patriótico" ook buiten de ontwikkeling van een nieuwe grondwet een politiek ontwikkeld, die een nieuwe richting uitgaat. Dit ondervonden vooral de VS als eerste, toen de regering van Venezuela hen de rechten van overvliegen ontnam, waardoor de als "anti-drugs-bestrijding" vermomde vluchten van de VS-luchtmacht tegen de gebieden van de Colombiaanse guerrillastrijders wat moeilijker uitvoerbaar werden. President Chávez heeft een uitstekende verstandhouding met Fidel Castro van Cuba en noemt niet alleen hem en Che Guevara zijn voorbeeld, maar samen met de bevrijder Simón Bolívar noemt hij dat de weg "die Latijns Amerika moet gaan".

Vijanden

De "People's Progressive Party", die in Guyana aan de regering is, een partij met communistische wortels, die ook nu nog relaties onderhoudt met de DKP, schreef in haar orgaan verheugd, dat Venezuela de oude pogingen Guyana te annexeren heeft opgegeven en er nu een kans is ontstaan op een goede verstandhouding met de buren. De krant publiceerde een foto, waarop Chávez en de president van Guyana elkaar vriendschappelijk omhelzen. Toen in december 1999 een zwaar noodweer Venezuela geselde, tienduizenden gedood werden en honderdduizenden dakloos werden, toonde de regering van Venezuela wat ze had geleerd. Duizenden soldaten werden naar huis gestuurd om in de kazernes ruimte te maken voor de slachtoffers van de catastrofe; zelfs in het presidentieel paleis werden daklozen ondergebracht. Meteen werd er gestart met een ruim opgezet program voor de woningbouw en reeds enkele weken na de ramp konden duizenden woningen opgeleverd worden. Experts, zoals milieuorganisaties, waren echt onder de indruk van de plannen van Chávez om de dun bevolkte gebieden van het land te gaan bewonen, om zo de absoluut overbevolkte delen van het land te ontlasten. En veel mensen in Latijns Amerika zagen de scherpe tegenstelling tussen deze reactie en de schandalige manier waarop diverse Centraal-Amerikaanse regeringen omgingen met de gevolgen van de orkaan "Mitch". Maar het is wel duidelijk dat Chávez vijanden maakt met zijn program, onder diegenen die tot nu de onomstreden heersers waren. Niet alleen, dat de meeste media ononderbroken strijden tegen de gekozen president, ook de VS mengen zich brutaal in de binnenlandse aangelegenheden van Venezuela. Op 15 maart schoven zij Francisco Arias Cárdenas als hun kandidaat voor de presidentsverkiezingen naar voren en alle tegenstanders van Chávez scharen zich sindsdien enthousiast achter hem en vinden het ook helemaal niet erg dat Arias Cárdenas probeert door zogenaamde radicale uitspraken het gras onder de voeten van Chávez weg te maaien. Inderdaad is de kandidaatstelling van Arias Cárdenas een geslaagde coup van rechts, want hij is afkomstig uit de eigen beweging van Hugo Chávez en deed mee aan de poging tot een staatsgreep in 1992.

Bolivariaanse republiek verdient steun

Esteban Emilio Mosonyi van de communistische partij van Venezuela (PCV), die vanaf het begin "Polo Patriótico" steunt en ook met eigen vertegenwoordigers deelgenoot was van het uitwerken van de nieuwe grondwet, zei over deze zet, tijdens een solidariteitsbijeenkomst in Mexico, dat "deze politiek volgens ons absoluut thuishoort in de keuken van het Noord-Amerikaanse State Department, het Pentagon en de CIA, waar dit helse brouwsel is ontstaan." En: "Wij ontmoeten hier een lastercampagne zonder enig respect voor de president, maar dat is allemaal onbelangrijk; ze is gedoemd te mislukken door de kracht van de Vijfde Republiek, van de Bolivariaanse grondwet en de aan de gang zijnde ontwikkelingen. Het anticommunisme is nutteloos, een typisch yankee-product, anti-cubanisme en anti-fidelisme, en het is duidelijk steun van de Miami-maffia voor Arias; dit alles zal stuklopen op het bastion van het volk, dat het presidentschap van Chávez en het proces van veranderingen en de sociale revolutie steunt, en zal blijven steunen." Mosonyi besluit: "Venezuela is vandaag met zijn speciale revolutionaire proces een goed voorbeeld en een teken van hoop voor de volkeren van Latijns Amerika en het Caribisch gebied. Dit proces van nabij mee te maken is zeer belangrijk, want hieruit zullen vele veranderingen ontstaan, waaraan het continent nu behoefte heeft. Het volk nu niet in de steek te laten is net zo belangrijk. Het banier van solidariteit met de revolutie en het volk van Venezuela is van fundamenteel belang op dit moment. De verbitterde vijanden van onze volkeren, de Noord-Amerikaanse imperialisten en de grote multinationals, smeden complotten op de meest verschillende wijzen, om dit proces te doorbreken en in te kapselen." Ook na een verkiezingszege van "Polo Patriótico" en president Hugo Chávez blijft het onzeker in welke richting de "Revolutie van Simón Bolívar" zich zal ontwikkelen. Onze kameraden in Latijns Amerika en Spanje echter hebben de betekenis, die van de ontwikkelingen in Venezuela uitgaat, al onderkend; ze discussiëren over de perspectieven en organiseren solidariteitsacties. Venezuela laat nu, voor de ogen van de hele wereld, zien, dat het mogelijk is uit de klauwen van het imperialisme en het neokolonialisme van de 'globalisering' los te raken. Het Bolivariaanse Venezuela verdient onze solidariteit.

Uit: Unsere Zeit, nummer 20, 19 mei 2000, blz. 3. Vert. Toos Plug.

Hervormingen dat is wat Venezuela nodig heeft.

Panorama's van Caracas.